Inleiding

Eruit halen wat erin zit

Bouwen zonder afval, het sloopmateriaal ter plekke omvormen tot nieuw bouwmateriaal. Het is allang geen toekomstmuziek meer. Al in 2007 werden op Heijplaat met sloop en nieuwbouw in de Rondolaan belangrijke, eerste stappen gezet.

Casebeschrijving

OPGAVE

Focus op duurzaamheid – In de bouwwereld zijn de taken scherp verdeeld. Eerst komt er iemand het asbest saneren, dan komt een ander slopen, een derde maakt de zaak bouwrijp en dan komt er een hele stoet bedrijven uit vele disciplines om de bouw verder onder handen te nemen. ‘Bij ons bedrijf heeft Freek Oranje veel gedaan om alle disciplines ter voorbereiding op het bouwen zelf in huis te halen. Daarbij lag zijn focus op duurzaamheid. Zo werden we van sloopbedrijf een duurzaam amoveerbedrijf, dat al vanaf 2000 werkte volgens de principes van de circulaire economie.’ Aan het woord is Gert Jan de Gier, commercieel directeur bij Oranje BV. ‘Freek Oranje was een visionair en zijn focus lag helemaal bij duurzaamheid. We hebben samen nog in 2006 de eerste 100% Cradle to Cradle kalkzandsteen aangeboden aan een wethouder. Uiteraard werd grondig gecheckt of de grondstof wel werkelijk van de sloopplaats kwam. Ik vond het een eer om na het overlijden van Freek Oranje toe te treden tot de directie van het bedrijf.’

 

Nog dagelijks testen we nieuwe materialen.

 

AANPAK

100% gerecycled – Toen Oranje amoveerde op Heijplaat werkte Gert Jan de Gier nog als directeur bij Calduran Kalkzandsteen BV. ‘Het granulaat van de bouwmuren werd per schip naar onze fabriek in Harderwijk gebracht. Daar maakten we nieuwe stenen, met het granulaat als vervanging van nieuw zand. Per vrachtwagen gingen de stenen terug naar de bouw in de Rondolaan. Dus echt Cradle to Cradle. Dat was in 2007 en het was een experiment waarbij we wilden onderzoeken of het op deze manier hergebruiken van materialen financieel uit de pas zou lopen met het traditionele proces.’ Dat bleek mee te vallen en ook met andere materialen ging het goed. Hergebruik van dakbedekking en isolatiemateriaal bleek voor bijna 100% mogelijk, mits aangeleverd in zuivere stromen. Ook PVC is apart ingezameld. ‘Sindsdien zoeken we in alle projecten de circulaire economie op. Dat betekent dat we nog dagelijks nieuwe materialen testen. En ontwikkelingen gaan steeds verder. We maken nu zelf betonartikelen van 100% gerecycled beton granulaat. Kwalitatief is dat eigenlijk beter dan beton met primaire grondstoffen.’ Een proef met bakstenen is nog in ontwikkeling. ‘We hebben tests gedaan om met 20-50% granulaat nieuwe baksteen te maken, maar dat heeft nog niet geleid tot grootschalige toepassing in de bouw, daar is nog wat inspanning voor nodig.’

RESULTAAT

Sloopafval wordt bouwmateriaal – Ondanks de mogelijkheden is het nog niet algemeen gebruikelijk om op de plek van de sloop afval om te vormen tot bouwmateriaal. ‘Het kan wel, maar je ziet dat mensen daar nog huiverig voor zijn, ze durven niet door te pakken. De branche zit erg vast aan oude patronen en denkwijzen. Om dit soort innovaties te bewerkstelligen heb je meer nodig dan een aantal geïsoleerde initiatieven.’ Gert Jan merkt wel dat in crisistijd het experiment wordt geschuwd. ‘Ja, de bottleneck is eigenlijk de “nieuwe” Hollandse moraal: Wat de boer niet kent… Dat is jammer want we moeten niet denken vanuit een crisisgedachte. Organisaties staan nooit stil; ze veranderen mee met de maatschappelijke en economische bewegingen. Daar moet je pragmatisch, efficiënt en effectief op inspelen.’ Toch denk hij dat het slechts een kwestie van tijd is voordat deze innovaties breed zullen worden toegepast. ‘De wil om het aan te pakken is ook een kwestie van mentaliteit. We werken bij Oranje nog wel eens samen met Duzan Doepel, een architect die van oorsprong uit Zuid Afrika komt. En hij gaf het wel heel treffend weer. In Zuid-Afrika bouw je met materialen die voorhanden zijn. In Nederland kijken we wat we willen hebben, en slepen daar de materialen voor aan. Dat is een wezenlijk verschil van inzicht.’

 

De wil om het aan te pakken
is een kwestie van mentaliteit.

 

Kansen bieden – In de bouw is veel werk voor laag geschoold personeel. ‘Ja, mensen die graag met hun handen werken. Ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt proberen we kansen te bieden. Daar zijn o.a. met Heijplaat Rules mooie resultaten bereikt. We vinden het belangrijk dat je werkt met mensen uit de wijken zelf. Dat is ook bij het werk op de Rondolaan gebeurd. Twee van die medewerkers werken nu nog steeds bij Oranje. Ook bij andere, vergelijkbare projecten is dat zo. Sommigen werken al tien jaar bij ons, ze voelen zich thuis en willen echt in de branche blijven werken. Met werk op projectbasis komen deze mensen niet verder, je hoeft ze alleen maar een eerlijke kans te geven.’