Cirkelstad Zuid-Holland: Hoe biobased de bouw versnelt

Communitybijeenkomst Zuid-Holland op 24 november bij het REBF-festival over versnellingskansen van biobased bouwen

Er is een breed gedragen wens om meer te weten hoe biobased wel haalbaar, betaalbaar en schaalbaar is. Op 24 november heeft Cirkelstad Zuid-Holland Matthijs Meijer van Putten van The New Makers gevraagd om ons mee te nemen op het REBF-festival, over de verschillende versnellingskansen van biobased bouwen. Allereerst heeft hij verteld over het project voor de gemeente Haarlem, waar binnen 10 maanden tijdelijke bouw gerealiseerd is voor 240 bewoners. Vervolgens is via vier concrete ruimtelijke opties toegelicht hoe daarbij noodopvang als katalysator kan fungeren. Met de zaal is verder verkend hoe deze voorbeelden ook voor de aanwezige gemeenten versnellend kan werken.

Matthijs toonde hoe de opvang van Oekraïners in Haarlem uitgroeit tot een kans voor betaalbare, flexibele en biobased woningen. De gemeente huurt 108 units voor 240 Oekraïners en statushouders. Na 3 tot 5 jaar worden deze woningen ingezet voor sociale huur via woningbouwcorporaties. Door de afschrijving is dit zeer betaalbare huur, bovendien is de inrichting flexibel. De huidige woningen zijn bijvoorbeeld samen te voegen tot gezinswoningen. Het resultaat: snelle verlichting van de woningnood voor doelgroepen én een impuls voor duurzaam bouwen. Via deze route is een besparing van 900 miljoen euro op de opvang van Oekraïners in schepen en hotels mogelijk.

Wat is er anders dan anders: deze aanpak maakt een andere vergunningverlening en aanbesteding mogelijk, wat de snelheid fors opschaalt. Dat kan op diverse manieren.

Zeer tijdelijke locaties in de stad

Er zijn veel braakliggende gronden, bijvoorbeeld op de Zuidas, die met een tijdelijke bestemming kansen biedt. Dit terrein wordt pas over drie jaar bouwrijp gemaakt. Tot de definitieve bouw is tijdelijke opvang ook mogelijk. Dat betekent dat het bouwrijp maken naar voren getrokken wordt. Om snel woningen te realiseren, is het ook mogelijk om tijdens het vergunningstraject al te produceren in de fabriek. Matthijs: “De doorlooptijd van procedures is lang. Procedures zijn ook parallel aan de bouw te organiseren, binnen de juridische voorwaarden.”

Placemaking in gebiedsontwikkeling

Het voorbeeld van de gemeente Haarlem is een vorm van placemaking. Op deze locatie staat de ontwikkeling van een nieuwe woonwijk over 7 tot 10 jaar op de planning. Het terrein verandert dan van functie van industrieterrein naar woonwijk. De tijdelijke opvanglocaties ondersteunen de eerste placemaking van het gebied. Dit kan ook snel: doordat de woningen modulair direct uit de fabriek komen zijn ze binnen een korte termijn na opdracht fysiek op locatie.

Flexwonen nieuwe stijl: wél rond rekenen in 15 jaar

Onder minister Hugo de Jonge is voor veel locaties gezocht naar een renderende business case binnen 15 jaar. Dat lukte ondanks alle rijksmiddelen niet vaak, het is voor veel situaties financieel niet haalbaar. Echter door de toevoeging van drie jaar noodopvang ontstaat een andere situatie en is vervolgens 12 jaar sociale huur mogelijk. Oftewel, zo kan tijdelijke woningbouw voor 15 jaar wél uit. De eerste drie jaar zijn gemeente en financier gezamenlijk verantwoordelijk. Daarna kan de woningcorporatie de woningen overnemen. Zo ontstaat een kans om meer sociale huurwoningen van hoge kwaliteit te realiseren tegen relatief lage kosten. Het minimaal aantal woningen om het businessmodel rond te krijgen: 10 appartementen of 20 studio’s voor 40 opvangplekken.

Grond van derden ipv gemeente

Driehonderd partijen in Nederland hebben één derde van de beschikbare grond in bezit. 79% van die grond is niet gerelateerd aan bouwbedrijven, of bedoeld voor de bouw. Voor hen kan het wel interessant zijn om de grond tijdelijk voor woningen, optimaal te benutten.

Verkennen van de mogelijkheden

In de provincie Utrecht ligt de focus nu op quick wins voor corporaties en gemeenten. Dus dit momentum is te benutten om tijdelijke locaties te vervangen door duurzame oplossingen.

Voor de gemeente Midden-Groningen is netcongestie zo’n groot probleem, waardoor zelfs tijdelijke locaties niet in gebruik zijn te nemen. Hoe ga je daarmee om bij tijdelijke opvang? Volgens Matthijs zijn veel vormen van tijdelijke huisvesting niet energiezuinig en vragen ze daardoor veel energie. Deze biobased woningen hebben een lage energievraag. Dat maakt het mogelijk om met een tijdelijk oplossing, zoals een batterij, toch woningen te realiseren.

In de provincie Zuid-Holland heeft elke gemeente wel grond met een tijdelijke bestemming, maar die locaties zijn nog niet optimaal benut. Matthijs reageerde dat dit vaak komt doordat gemeenten niet altijd weten dat deze mogelijkheid bestaat. Het vraagt lef en vertrouwen om tijdelijke grond daadwerkelijk in te zetten voor opvang en woningbouw.

Tips vanuit de deelnemers:

• Kennis bij gemeenten is nodig om vertrouwen te krijgen in deze oplossing.
• Gemeente Midden-Groningen benadrukte dat de focus moet liggen op het woningbouwprobleem, waarbij biobased flexwoningen als versneller kan dienen.
• Gebruik het Platform Modulaire Woningbouw als gezamenlijke springplank om de boodschap van tijdelijke noodopvang naar woningbouw bij gemeenten te agenderen.

Vooruitblik

Op 26 maart 2026 staat de hele Dag van Biobased Bouwen in het teken van Biobased versnelt de bouw. Wil je ideeën of samenwerkingen inbrengen? Neem contact op met  Sandra: zuidholland@cirkelstad.nl