Architecten spelen een belangrijke rol in de transitie

Op 17 december gaf Katrien Joosten van CONTEXT architectuur & advies een korte pitch over het bureau met een terugblik op wat 2024 aan nieuwe kennis en inzichten heeft gebracht.

CONTEXT architectuur & advies ontwerp aan bestaande gebouwen of transformaties in de bestaande stad, waarbij het bureau gebruik maakt van biobased materialen zoals hout, vlas en cellulose. Joosten: “Wij hebben de ambitie om de gebouwde wereld mooier en veel minder vervuilend te maken. Door prettige gezonde ruimtes te maken voor mensen waarbij we de CO2 uitstoot minimaliseren.” Begin 2024 heeft CONTEXT zich aangesloten bij Cirkelstad Haarlem Kennemerland. Ook is CONTEXT aangesloten bij de Cirkelstad Community Biobased en volgde Katrien Joost in oktober de training voor Het Nieuwe Normaal.

Biobased materialen. Bron: CONTEXT Architectuur en advies

Voor CONTEXT was 2024 een jaar van inhoudelijke groei, zowel in opdoen van kennis als in onze projecten. Zo heeft heeft het bureau het ontwerp afgerond voor een bedrijfspand in de Waarderpolder, een van hun weinige nieuwbouwprojecten. Ook heeft CONTEXT projecten opgeleverd voor particuliere opdrachtgevers en hen geholpen hun woning te verduurzamen en/of uit te breiden, gebruikmakend van biobased materialen. “Op dit moment werken we onder andere aan een hernieuwbouw in Amsterdam centrum waarbij we een tweelaags café optoppen met drie appartementen compleet in hout waarmee we ook de verdiepingen boven een achtergelegen winkelpand kunnen ontsluiten en van woningen kunnen voorzien. Daarnaast zijn we bezig met een optopping met vier appartementen en onderzoeken we of we de naastgelegen parkeerplaats kunnen omzetten naar woningen”, aldus Joosten.

Optoppen op topniveau

‘Kunnen we 10% van het woningtekort oplossen door bestaande woningen op te toppen?’ Dat was de vraag van de bijeenkomst 𝐎𝐩𝐭𝐨𝐩𝐩𝐞𝐧 𝐨𝐩 𝐭𝐨𝐩𝐧𝐢𝐯𝐞𝐚𝐮 in Pakhuis de Zwijger. De grootste kansen liggen in de na-oorlogse wijken waar immers al flink werd doorgepakt met industrieel en repetitief bouwen. De voordelen zijn groot: geen extra grondgebruik, infra en voorzieningen aanwezig, geen fundering nodig, licht bouwen in hout en biobased, dus veel grondstoffen- en CO2-besparing. Voor woningcorporaties en VVE’s kan dit een manier zijn om de verduurzaming van vastgoed haalbaar te maken. Wel is het een moeilijke opdracht om de benodigde 100% instemming van de VVE te krijgen.

“Wij zijn een groot voorstander van optoppen, verdichten, splitsen, maar komen in de praktijk nog veel obstakels tegen. Regelgeving zoals vastgelegde bouwhoogtes maken het een lastig proces. Omwonenden hebben in Nederland veel recht om bezwaar te maken als er wordt afgeweken van het omgevingsplan. Bezonning, privacy en druk op de openbare ruimte zijn hiervoor (valide) argumenten. Fouten in procedures kunnen de processen jarenlang rekken. Voor de nieuwe woningen moet worden kunnen afgezien van parkeerrechten, maar dit wordt lang niet overal toegestaan”, legt Joosten uit. “De verschillende afdelingen van de gemeente geven ieder hun eigen advies, waardoor geen integrale afweging wordt gemaakt. Het belang van toekomstige bewoners wordt in dit proces niet meegenomen. Hulp aan initiatiefnemers vanuit de gemeente in combinatie met actief beleid op verdichting is essentieel om optoppen te kunnen opschalen en richting die 10% te gaan.”

Biobased Ontwerper 🌱

In het najaar organiseerde Building Balance de training Biobased ontwerpen voor architecten en ontwerpers. Daar hebben diverse experts hun kennis gedeeld over de voordelen van biobased houtbouw, regelgeving, materialen en bouwfysica. De meeste deelnemers wisten al veel, maar deze training heeft CONTEXT architectuur & advies verder geholpen om biobased materialen nog breder en dieper in ons werk te integreren.

“De sfeer in de groep was heel goed en daarmee groeide het besef we deze transitie samen moeten gaan doen. We hebben allemaal een belangrijke rol te spelen in het verduurzamen van de gebouwde omgeving, en ik ben blij te zien dat er zoveel gedreven professionals zijn die deze rol ook gaan pakken. We blijven kennisdelen binnen het netwerk zodat we snel vooruit kunnen.”
Wil je ook deelnemen aan deze training van Building Balance? Kijk dan op https://buildingbalance.eu/agenda/tweedaagse-training-biobased-ontwerpen-voor-architecten/.

Biobased ontwerpen en bouwen. Bron: CONTEXT Architectuur en advies

Passiefhuis

Joosten: “Ik ben momenteel bezig met een opleiding tot passiefhuisontwerper en hoop eind januari gecertificeerd te zijn. Passiefhuizen combineren optimaal ontwerp met slimme strategieën zoals zonoriëntatie, optimale isolatie en luchtdichtheid. Het resultaat is een gebouw met een extreem lage energievraag, zó laag dat je een ruimte comfortabel warm zou kunnen houden met een föhn.”

Deze aanpak is niet alleen energie-efficiënt maar biedt ook een antwoord op enkele grote uitdagingen in de bouw. Installaties nemen een steeds groter deel van de bouwkosten in beslag, maken gebruik van kostbare metalen. Door de energievraag drastisch te verlagen, wordt de afhankelijkheid van complexe installaties verkleind. Bovendien helpt het bij netcongestie, een groeiend probleem door de energietransitie. Terwijl de hoogste BENG-norm een energievraag van 55 kWh/m² per jaar toestaat, blijft een passiefhuis onder de grens van 15 kWh/m² per jaar.

De Passiefhuis principes kunnen ook worden ingezet bij renovatie en zijn niet alleen geschikt voor woningbouw. In Nederland is de kennis over deze manier van bouwen nog klein, maar in Oostenrijk en Duitsland

In Nederland is de kennis over deze manier van bouwen nog klein, maar in Oostenrijk en Duitsland is passiefhuis breed geaccepteerd en opgenomen in de regelgeving. “Wij zien ook in Nederland toekomst voor het passiefhuis en zouden passiefhuis en biobased renovatie graag op grotere schaal willen gaan toepassen, bijvoorbeeld in de renovatie van corporatiewoningen of de verduurzaming van een bedrijfspand (of school).”

Hoe zou een passiefhuis uit de evaluatie van Het Nieuwe Normaal komen? “Komend jaar ga ik binnen het Cirkelstad Netwerk meer delen over de mogelijkheden van passiefhuis”, sluit Joosten af.

Passiefhuis Hotel Marcel

Meer weten en contact openen

Wil je meer weten over CONTEXT architectuur & advies, de kennis die het bureau het afgelopen jaar heeft vergaard of doorpraten over projecten die ze realiseren? Neem contact op met Katrien Joosten via: katrien@contextarchitecten.nl.