Update Cirkelstad Zuid-Holland: Het niet weten

Als spinner ben ik – Thirza Monster – al een aantal jaren betrokken in Zuid-Holland. Gestart in de regio Drechtsteden en eind vorig jaar ook spinner geworden van de Cirkelsteden Rotterdam, Den Haag, Regio 071 en Het Groene Hart. Bij het schrijven van deze update, merkte ik dat ik dat best lastig vond om terug te blikken en uit te zoomen. Want ja, het liefste presenteer ik een heel mooi plaatje met allemaal goede voorbeelden, positieve impact en enorme resultaten. Dat circulair (ver)bouwen dé standaard is. Maar zijn we eerlijkheidshalve verder gekomen dan een aantal jaren terug als het gaat om een toekomstbestendige, duurzame, circulaire, inclusieve leefomgeving? Hebben we een aantal patronen weten te doorbreken? Draaien we aan de juiste knoppen als Cirkelstad (Zuid-Holland)? En wat is mijn rol in dit geheel?

Geluiden om me heen stemmen me verre van gerust. Een wethouder die aangeeft: ‘Bij grootschalige gebiedsontwikkelingen gaan we zeker niet inzetten op duurzaam/circulair, doe dat maar bij de kleine (pilot)projectjes’. Iemand van een woningcorporatie die zegt: ‘Het is voor ons nog te vroeg, we moeten ook gewoon (ver)bouwen.’ Een aannemer: ‘Als het geen wetgeving wordt, gaan wij niet lopen als bedrijf.’

Een ambtenaar die aangeeft: ‘Ik ben in mijn eentje binnen de gemeente verantwoordelijk voor zowel energie, klimaat als circulair.’ Maar ook diverse koplopers – die echt van goede wil zijn – worstelen om het anders te doen in het huidige systeem. Ik heb dan ook af en toe het idee dat we in cirkels opereren. Dat ik ieder jaar ongeveer hetzelfde gesprek voer met partijen. En er helaas zelfs terugtrekkende bewegingen zijn met de huidige politieke kleur en verdergaande polarisatie in de samenleving.

Tussenfase

Transitiekenners zullen aangeven: ‘Dit hoort erbij’. Dit past precies bij het beeld van een transitie waar we zoekende zijn. We zitten in een tussenfase, tussen de oude en nieuwe werkelijkheid. We weten niet wat de uitkomst gaat zijn en ook zijn we onwetend hoe de weg ernaar toe zich gaat ontplooien. Hoeveel uitgewerkte, gedetailleerde plannen we ook maken. In een transitie is het nodig om ‘de chaos te omarmen’, zoals Jan Rotmans in zijn boek aangeeft.

Die chaos, onrust, ongemak en onzekerheid ervaar ik enorm op dit moment. Een en ander wordt concreter in de circulaire bouweconomie, maar daardoor ook spannender voor menigeen. En merk ik voor mezelf ook een toenemende scherpte. Waarbij we als Cirkelstad (Zuid-Holland) – en ik in mijn rol al spinner – uiteraard proberen om richting te geven aan onze partners met het creëren van één taal in circulair bouwen, het ontwikkelen van diverse handreikingen, het aanbieden van verdiepende programma’s en het communiceren van goede voorbeelden. Want gelukkig stemmen een aantal zaken mij ook positief. Dat er bijvoorbeeld:

• Verbreding plaatsvindt van de circulaire beleidsmedewerkers naar de projectleiders.
• Gerichtere en meer vragen op ons afkomen om circulair bouwen te verankeren binnen de organisatie.
• Steeds meer aanbieders zijn als het gaat om circulaire, industriële woonconcepten. Zo is er in Zuid-Holland bijvoorbeeld TheNewMakers te vinden.
• Een bouwstroom circulair wordt uitgevraagd.
• Hele mooie voorbeeldprojecten – ook in Zuid-Holland – voorbij komen. Om er enkele te noemen in het Zuid-Hollandse: The Urban Woods in Delft (woningbouw), SAWA in Rotterdam (woningbouw), Ambachtsezoom in Hendrik-Ido-Ambacht (bedrijvenpark), het Langeveld gebouw, Erasmusuniversiteit in Rotterdam (utiliteit), Energiehuis in Goeree Overflakkee (utiliteit) en diverse toekomstbestendige gebiedsontwikkelingen als WijCK in Pijnacker, Park Vijfsluizen in Vlaardingen en Happy Days in Zoetermeer.
• Een vooruitstrevende leverancier van biobased, losmaakbare keukens – NoWa Kitchen, ook een Zuid-Hollandse partij – een samenwerking aangaat met een ‘grote jongen’ en een en ander klaar is voor opschaling (en opdrachtgevers gewoon bij hun reguliere partij kunnen inkopen).
• In een aanzienlijk aantal (Zuid-Hollandse) woondeals in het land circulair is opgenomen.
• Mooie stappen in Zuid-Holland worden gezet met circulair slopen, urban mining en het vormen van een structurele houtketen.
• Dat een aannemer in iedere offerte duurzaam/circulair standaard meeneemt en ook ieder project meet op circulaire indicatoren.
• Een aantal beleggers gaan inzien dat het steeds aantrekkelijker wordt om gezonde, schone gebouwen voor bewoners te realiseren.
• Diverse landelijke organisaties en initiatieven meer en meer samenwerken om één (lobby)geluid te laten horen.
  En het hoopgevendste van allemaal – dat houd ik mezelf dan maar voor – dat de natuur het wel redt!

Richting geven

En ja, in zo’n tussenfase, weet ik het als spinner soms ook even niet of ik me bezighoud met de juiste dingen om net dat ene verschil te kunnen maken. Voor mij zijn in ieder geval de 1-op-1 gesprekken met partners heel waardevol om net iets beter te begrijpen waar een ieder in de praktijk staat, tegen aanloopt en waar de dieperliggende behoefte zit. Daar probeer ik dan chocola van te maken en onze programmering op te baseren waarbij we de afgelopen maanden onderstaande thema’s hebben vastgepakt:

Het Nieuwe Normaal (een nieuwe, gedragen standaard met haalbare én ambitieuze prestaties op circulair bouwen):

• Uitleg Het Nieuwe Normaal (HNN) en 2 concrete voorbeeldprojecten
• Indicator HNN: MilieuPrestatie Gebouw (MPG)
• Indicator HNN: Materiaalgebruik
• Indicator HNN: Losmaakbaarheid

Uitleg Bouwen binnen planetaire grenzen

• Oplossingsrichting Bouwen binnen planetaire grenzen: Biobased isoleren
• Oplossingsrichting Bouwen binnen planetaire grenzen: Biobased optoppen

Na de zomer gaan we verdiepen op toekomstbestendige gebiedsontwikkeling. Om met elkaar weer een stapje in de goede richting te zetten. Maar om die tussenfase en het niet weten vast te pakken samen met de partners, is er maandagmiddag 1 juli eerst een moment om even stil te staan in de Community of Practice: Zijn we op koers? Wees welkom!

Doe mee in Zuid-Holland!

Wil je ook stappen zetten in Zuid-Holland met circulair bouwen, ook al levert dat soms chaos, onrust, ongemak en onzekerheid op? Neem dan contact op met spinner Thirza Monster via thirza.monster@cirkelstad.nl.