Cirkelstad Nijmegen: ‘Samen terugkijken, leren en doorpakken’

‘Samen terugkijken, leren en doorpakken’ was het thema van de community bijeenkomst van Cirkelstad Nijmegen e.o., waarin teruggeblikt werd op het afgelopen jaar. De inzichten en successen werden gedeeld, maar ook de aandachtspunten en potentiële hordes die in 2026 de aandacht zullen opeisen, waaronder netcongestie, infra en Whole Life Carbon; de aankomende basis voor bouwregelgeving in heel Europa. Spinner Wytze Kuijper: “De vraag die voorligt is hoe we ervoor zorgen dat we in Nederland én Europa alles goed op elkaar gaan afstemmen. Eenduidigheid in taal is daarbij enorm belangrijk, zodat we met elkaar de integraliteit handen en voeten kunnen geven.”

Bij Cirkelstad zelf is er behoorlijk wat gebeurd: “We komen op stoom met de nieuwe bestuurder Bert Krikke en in de nieuwe samenstelling van het kernteam,” vertelt Wytze, “en onze Raad voor de Toekomst treedt nu ook actief naar buiten met recent een brief “Naar een Circulair Regeerakkoord” die is gestuurd naar het nieuw te vormen kabinet en de formateur, waar meteen reactie op kwam vanuit de Tweede Kamer. Het is super om in die invloedssferen te komen, zodat kwaliteit en toekomstbestendigheid goed geadresseerd worden.” Wat betreft de verdere doorontwikkeling van Het Nieuwe Normaal zijn er ook weer veel lessen geleerd, het ophalen van data – wat kan er al en het creëren van draagvlak en samenwerking. Tevens gaat de procesaanpak van HNN – van begrip naar indicator naar standaard – voor de doorontwikkeling van ‘Platform Toekomstbestendig Bouwen’ benut gaan worden. Het is de bedoeling komend jaar door middel van werkgroepen zoveel mogelijk tractie en draagvlak te genereren, op de duurzame context thema’s van Toekomstbestendig Bouwen – energie, stikstof, natuurinclusief, water, duurzame mobiliteit en een gezonde leefomgeving. Alle themagebieden raken namelijk aan elkaar.

Samen leren door te evalueren

De grote doorbraak voor HNN-Infra is een feit en daarmee komt een brede samenwerking en afstemming in beweging. Wytze: “Infra gaat nu ook werken langs de lijn van Het Nieuwe Normaal en dat betekent dat er volgend jaar een heleboel projecten geëvalueerd kunnen gaan worden.” Als partner van Cirkelstad mag je ieder jaar kosteloos één project laten evalueren. Tevens gaan er tal van leertrajecten opgezet worden in clusters van #10 project evaluaties tegelijk. Dit geeft niet alleen inzicht in waar jij staat en waar verbeter potentieel ligt, het geeft ook inzicht in de samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer en de afstemming en samenwerking met gemeente of Provincie. Doe jij ook mee?

Convenant Toekomstbestendig Bouwen

Er is een belangrijke stap gezet met het Convenant Toekomstbestendig Bouwen dat, ooit geïnitieerd door de Provincie Utrecht, nu onder de vleugels van Cirkelstad is gekomen. Hiermee wordt circulariteit ingebed in een duurzame context. Provincie Gelderland kwam dit jaar met iets soortgelijks. Lisa Wagemans (Projectleider Toekomstbestendig Bouwen): “We hebben een handreiking gemaakt dat erg op het convenant lijkt, maar dan specifiek voor Gelderland, met name om zelf het proces mee te maken en met gemeenten en corporaties aan tafel te zitten.” De voorbereidingen voor een groot evenement op 2 april 2026 over het onderwerp zijn in volle gang.

Biobased nog niet op waarde geschat

Biobased blijft lastig. “Waar we nog steeds tegenaan lopen is dat biobased-materialen in de berekeningen vaak slechter uitvallen dan de traditionele materialen,” geeft Emma Zwartjens (Adviseur Renovatie en Duurzaamheid, Elk) aan. Omdat er constant nieuwe ontwikkelingen zijn omtrent biobased bouwen, wordt de Werkconferentie Circulair Bouwen aan Morgen (5 februari 2026) sterk aanbevolen. Wytze: “Daar wordt alles in de nieuwste versie gepresenteerd en ben je van het laatste van het laatste op de hoogte.”

Sloop en nieuwbouw of herbouw?

Sanne Meelker (Programmamanager Duurzaamheid, Volkshuisvesting Arnhem) vertelt over haar opgedane inzichten toen de keuze gemaakt moest worden tussen sloop/nieuwbouw, of het laten staan van de fundering en casco, omdat die waarschijnlijk nog in goede conditie waren: “We wisten dat we dit heel goed moesten voorbereiden, want er kan altijd een moment komen dat er toch voor nieuwbouw gekozen wordt als de verschillen maar klein zijn. Dus hebben we een analyse laten maken, wat in de besluitvorming erg heeft geholpen.” Uiteindelijk bleek de fundering alsnog te slecht en kwam volledige sloop weer in beeld, maar: “Het gesprek hierover heeft veel op gang gebracht en veel ogen geopend.”

Netcongestie en Whole Life Carbon

Andere belangrijke thema’s waren restwaarde, waar steeds meer Finance afdelingen gevoel bij hebben gekregen en mee zijn gaan werken. En natuurlijk netcongestie, waar Planalogic in september een rapport over uitbracht, in opdracht van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening – ‘Netbewuste Nieuwbouw – Het stedenbouwkundig perspectief’ Daarin is onderzocht welke invloed stedenbouwkundige planning heeft op het vraagstuk. Medeoprichter van Planalogic, Hugo Jager: “We hebben duizenden modellen en ontwerpen van gebouwen – zowel grondgebonden als gestapeld – geanalyseerd. Daaruit is gebleken dat het beste corridorgebouw 25% van de energie per m2 gebruikt ten opzichte van het slechtste grondgebonden gebouw.” Dat ligt aan een aantal factoren, waaronder oriëntatie, de gevel-vloer-ratio, de hoeveelheid glas (met name aan de zuidkant), en materialisering. “De boodschap van het rapport luidt: zorg ervoor dat gecontroleerd wordt of het ontwerp voldoet aan het budget dat beschikbaar is.”

Het vraagstuk netcongestie zal volgend jaar nog verder worden uitgediept, vertelt hij. “We zijn bezig met TNO en Van Doorne Juristen om het, in het verlengde van het rapport, juridisch uit te bouwen. TNO gaat onze modellen valideren en Van Doorne kijkt naar de juridische toepassing. Daar gaan we in februari mee starten en we zullen er naar alle waarschijnlijkheid het hele jaar druk mee zijn.” Een ander speerpunt voor 2026 is het in kaart brengen van Whole Life Carbon.

De term Whole Life Carbon is inmiddels ook doorgedrongen tot Wytzes agenda: “Cirkelstad gaat daar zeker aandacht aan besteden, want Brussel zit niet stil. Alles wordt in deze berekeningsmethode meegenomen, van realisatiefase, gebruikersfase tot einde levensduur. En dat brengt weer hele nieuwe verantwoordelijkheden met zich mee, omdat het gaat over lange tijdspannes.”

Vooruitblik: betrek de hele keten

Als een van de grote uitdagingen wordt het bij elkaar brengen van vraag en aanbod genoemd. Robin Labberton (Dusseldorp): “Als je sloopt, komen er veel herbruikbare materialen vrij. Maar wat doe je daarmee? Je kunt niet een oneindige hoeveelheid opslaan, en om nou gesloopte materialen uit Groningen toe te passen in Middelburg met alle verkeersbewegingen en dus extra CO2 uitstoot van dien…” Emma stelt voor daar niet al te diep over na te denken en deze logistieke kwestie neer te leggen bij partijen die daar goed in zijn: “Deze partijen, en daar zijn er veel van, hebben de markt en komen daar wel uit.”

Een laatste vooruitblik komt van Hugo, die in de toekomst graag een grotere rol voor de architect zou willen zien. “De ruimtelijke ordening gaat meestal van buiten naar binnen,” zegt hij, “maar ik denk precies andersom. Laat eerst de interieurarchitect het interieur ontwerpen, dan de architect de woning, en laat daarna pas de stedenbouwkundige bepalen hoe ze het verkavelen. Een soort reverse engineering dus. Zo kun je aan de architecten vragen welke onderdelen ze aan secundair materiaal in de woning kunnen opnemen. Dat levert enorm veel waarde op.”

Meedoen?

Wil je ook bijdragen aan het samen versnellen van circulair bouwen? Sluit je dan aan bij de coöperatie Cirkelstad of neem contact op met Wytze Kuijper voor meer informatie.