Het NPCE 2025 biedt gewoon kansen!

Bert Krikke, directeur Cirkelstad, reageert op het Nationaal Programma Circulaire Economie 2025

Ruim een week geleden heeft het Nationaal Programma Circulaire Economy (NPCE) 2025  het licht gezien. De afgelopen dagen heb ik al veel gelezen over afgezwakte ambities en dat ‘het’ aan de markt wordt overgelaten, maar als positivist zie ik toch in dit NPCE gewoon kansen voor de bouw & infra sector om echt circulair te worden.

Narrow the loop moet blijven

Maar eerste een kritische noot. Het nieuwe NPCE werkt met 4 strategieën:

1. Hoogwaardige verwerking van afval tot hoogwaardige grondstoffen die opnieuw ingezet kunnen worden
2. Substitutie van eindige/schaarse grondstoffen door secundaire grondstoffen, duurzame biogrondstoffen en minder schaarse grondstoffen met minder milieudruk
3. Levensduurverlenging van producten
4. Efficiënter grondstoffengebruik voor producten en economische activiteiten

Wat direct opvalt is dat de vierde strategie in de plaats is gekomen voor Narrow the Loop. Ik vind dit een gemiste kans waarop in de praktijk gecorrigeerd moet worden. Juist door minder te bouwen, slim om te gaan met de bestaande voorraad, en ons überhaupt de vraag te stellen of een nieuw gebouw of een nieuwe weg wel nodig is besparen we het gemakkelijkst grondstoffen. Deze strategie moet op één blijven staan. We hebben dit met het TransitieTeam Circulaire Bouweconomie ook als belangrijk thema voorop gezet.

Voorstander van economisch perspectief

Het NPCE pakt nadrukkelijk een economisch perspectief, daar waar het gaat om schaarste en de beschikbaarheid van grondstoffen. Hier zal ook de Circular Economy Act vanuit de EU aan gaan bijdragen. Ik ben blij met deze extra focus. De circulaire economie moet een echte economie worden. Begrippen als schaarste horen hier bij. Hierop wordt al sinds 1972 door de Club van Rome gehamerd: grondstoffen gaan schaars worden en we moeten er zuinig op zijn! Tijdelijke ondersteuning met extra instrumenten moet gaan helpen om langszij te komen bij de lineaire economie. Met Cirkelstad zijn we begin dit jaar gestart met een nieuw programma Circulair Financieren en Beleggen. In de programma willen we methodieken en instrumenten ontwikkelen die een tijdelijke overbrugging kunnen bieden daar waar circulair nog niet kan concurreren.

Inzetten op Europa

Met de in aantocht zijn Circular Economy Act in 2026 wordt het volgens het NPCE 2025 steeds belangrijker om op EU niveau een gelijk speelveld te krijgen. Dit onderschrijf ik. Met Cirkelstad werken we al hard met bijvoorbeeld België en Duitsland om kennis uit te wisselen en als vertegenwoordigers van de markt meer samen op te trekken richting Brussel. Willen we als Nederland de circulaire economie als economische motor gaan zien dan moeten we de handschoen als overheden en bedrijven gaan oppakken en meer gaan innoveren en experimenteren.

Zuinig zijn op de ruimte en betrek de keten

Het NPCE constateert terecht dat de transitie naar een circulaire economie gepaard zal gaan met ander en waarschijnlijk meer ruimtegebruik door ruimtebeslag van milieustraten, herverwerking van producten, circulaire ambachtscentra, opslagplaatsen, teelten of logistiek. Ik doe een sterke oproep op de lineaire bouwketen om samen met de sloop (oogst) bedrijven te gaan werken aan circulaire bouw- en infraproducten, naast het aanbod lineaire producten dat iedere leverancier heeft. Het terugleveren van producten en materialen direct aan producenten zorgt ervoor dat het toekomstig ruimtegebruik van materialenhubs beperkter zal gaan worden en de bestaande keten in de bouw en infra sector naast lineaire producten stap voor stap kan overschakelen op circulaire producten. Alleen zo kan de bouw- en infrasector snel circulair worden. De Aanpak Circulair Slopen en Hergebruik en het stimuleren van het voorschrijven van het gebruik van secondaire grondstoffen in aanbesteding zijn hierbij van groot belang.

Oproep voor realistische ambities en leefstijlverandering

De nieuwe doelen uit het NPCE 2025 voor 2030 en 2035 lijken minder ambitieus. Ook is er geen helder onderscheid tussen niet-fossiele, gerecyclede of biobased materialen. Dit lijkt een afzwakking van de ambities en dat is het denk ik ook. Maar wat heb je aan ambities die je niet kan halen. Ook de huidige ambities om te komen tot een volledig circulaire aanpak in Nederland in 2050 roepen bij mij vraagtekens op. Ik roep op om te komen tot een beter inzicht tot welke percentages we maximaal kunnen komen, gebaseerd op hergebruik, recycling en biobased. Dan weten we gelijk in welke mate we Narrow the Loop nog meer voorop moeten zetten met vragen als hoe kunnen we meer met minder als het gaat om wonen, werken en recreëren.

Bert Krikke, directeur Cirkelstad
bert.krikke@cirkelstad.nl