Jan Grit (VolkerWessels) ziet kennisdelen als sleutel voor duurzaam bouwen

Cirkelstadpartner VolkerWessels is een van de grootste bouwbedrijven van Nederland. En daarmee dragen ze ook verantwoording voor het verduurzamen van de sector, vindt Jan Grit, manager van het VolkerWessels Kenniscentrum Duurzaamheid. “Onze emissies terugdringen, slimmer met materialen omgaan, verantwoordelijk omgaan met mensen. Het linkt aan elkaar.” In dit interview vertelt Grit over de duurzame doelen van VolkerWessels, de uitdagingen die daarbij komen kijken en over de samenwerking met Cirkelstad. “Koplopers denken vaak dat ze alleen zijn. Maar we hebben allemaal dezelfde uitdagingen.”

“We hebben een eigen chatrobot”, meldt Jan Grit trots. “Die leest door onze eigen stukken heen, verzamelt kennis en kunde, en kan ook antwoord geven op duurzaamheidsvragen. Intern kunnen mensen daar gebruik van maken.” Hij legt uit dat de tool een waardevolle aanvulling is voor zijn rol binnen VolkerWessels. “We zijn een groot bedrijf, met daarbinnen veel verschillende bedrijven en merknamen en verschillende divisies in Nederland. Het Kenniscentrum fungeert als een vraagbaak op het gebied van duurzaamheid. Het Kenniscentrum geeft advies, zowel voor de divisie bouw en vastgoedontwikkeling als infrastructuur. Ik probeer iedereen te helpen en te verbinden, maar het is wel een uitdaging om alle kennis en ervaringen breed te delen.”

Hij ontvangt regelmatig vragen over het verminderen van CO2-uitstoot of stikstof, het inzetten van biobased materialen en hoe gebouwen op lange termijn energie-efficiënt kunnen blijven. “De chatrobot is heel handig voor de standaardvragen.”

Brede duurzaamheidsstrategie

Er valt veel onder het kopje ‘duurzaamheid’ bij VolkerWessels. “Onze duurzaamheidsstrategie richt zich op verschillende aspecten, in de eerste plaats op onze emissies terugdringen, het liefste tot nul in 2030. Emissieloos bouwen en produceren is een van de belangrijkste speerpunten. Maar daarnaast willen we slimmer omgaan met materialen: meer biobased materialen gebruiken, het beter en langer gebruiken van materialen, en ze in de kringloop houden.” Maar ook het sociale aspect is van belang. “Verantwoord omgaan met je mensen, maar ook een gezond leefklimaat creëren voor de mensen die in jouw gebouw gaan wonen. Niemand wordt blij van een betonnen en grijze omgeving.”

“Het is een breed onderwerp”, legt Grit uit. “We richten ons ook steeds meer op klimaatadaptatie en biodiversiteit. We hebben ook bedrijven die actief zijn in de energietransitie, en bewust moeten omgaan met grondstoffen. Al deze onderdelen hangen met elkaar samen.” En dat brede kader is ook meteen een lastig aspect. “Je kunt niet overal op focussen, je moet soms kiezen. Het klimaatakkoord en CO2-reductie vormen voor ons een belangrijke leidraad, maar soms verschilt dat met de doelstelling van onze opdrachtgevers. Dan kijken we wat er binnen dat project mogelijk is.”

Werken naar een circulaire bouweconomie

Ondanks dat het bevorderen van duurzaamheid bij veel bedrijven wel speelt, zijn we nog ver verwijderd van een echte circulaire bouweconomie, volgens Grit. “Dat vraagt om grote veranderingen in de hele keten en daar moeten we nog veel stappen in zetten. Het leeft wel, dat zie ik ook terugkomen bij onze opdrachtgevers. Maar er zit een groot verschil tussen opdrachtgevers die echt willen veranderen, en degenen waarbij duurzaamheid een vinkje moet opleveren vanwege het beleid. Daarin kunnen wij ook nog meer initiatief nemen.

Brug van tweedehands materiaal

Visual: Rademacher/de Vries

 

Een circulaire economie betekent voor VolkerWessels dat ze goed nadenken over hun materiaalgebruik. “We doen steeds meer ervaring op met houtbouw, en onderzoeken hoe ver we daarin kunnen gaan. Beton heeft een grote impact op het milieu, dus we zoeken naar manieren om dat te minimaliseren. En we proberen waar dat kan, materialen te hergebruiken en circulaire oplossingen te vinden.”

Bij infrastructuurprojecten ziet hij progressie. “Met een gerichte aanpak en een duidelijke vraag kun je echt een tof project neerzetten. We hebben in samenwerking met de gemeente Amsterdam een vrijwel volledig circulaire brug [1] ontworpen.” Grit somt op: “We kunnen staal van een verwijderde voetgangersbrug gebruiken. VolkerRail (spoorbouwbedrijf van VolkerWessels – red.) heeft portalen van een bovenleiding beschikbaar, die we gaan inzetten. We hebben grote stalen buispalen uit een ander project voor de fundering en verwerken hout van oude oeverbeschoeiing tot leuningmateriaal. We maken bij dit project goed gebruik van ons netwerk.” In 2025 wordt deze brug gerealiseerd.

Visual: Rademacher/de Vries

Uitdagingen bij circulaire woningbouw

Circulair bouwen bij woningen is een grotere uitdaging volgens Grit. “Het hergebruiken van materialen is in de woningbouw vaak arbeidsintensief. Bakstenen zijn bijvoorbeeld zo sterk verlijmd dat het bijna niet mogelijk is om ze weer van de mortel te ontdoen. Kozijnen en deuren van oudere woningen voldoen vaak niet meer aan de huidige eisen. Er is een handel voor mooie jarendertigbinnendeuren, maar de vergeelde jarentachtigdeur, die wil niemand in zijn huis. En schaalvergroting gaat niet, of erg langzaam.” Hij denkt even na. “Je wil het ook goed doen. Het moet er goed uit zien en honderd jaar kunnen blijven staan. Een woning kan geen experiment zijn, want je wil de bewoners niet opzadelen met een huis dat niet goed is en weer gesloopt moet worden.”

‘We zullen wel moeten’

De oplossing? “Ik denk dat we daarin met biobased producten moeten gaan werken die we nieuw maken, maar van zo’n goede kwaliteit zijn, dat we ze in de toekomst kunnen hergebruiken. Hout gaat heel lang mee, maar dat vraagt om vakmanschap. Als je dat goed in elkaar zet, is de levensduur bijna oneindig.” Maar daar moet wel geld voor zijn. “Woningbouwverenigingen hebben een bepaald budget, anders gaat de huur omhoog. We leren tijdens deze processen gaandeweg en dat kost tijd en geld. Maar we zullen wel moeten, met de hele keten. Biobased is met een schaalvergroting bezig, langzaam maar zeker. We hebben steeds meer toepassingen voor gebruikte materialen, steeds meer besef van de waarde van wat er al staat. Nu de schaalvergroting nog. VolkerWessels is niet het bedrijf voor één duurzaam huis als pilotproject. Wij zoeken toch meer naar volume en het seriematige.”

De kracht van Cirkelstad

Voor de verandering in de gehele keten is de samenwerking met Cirkelstad van belang. “Als groot bedrijf vinden we dat we een verantwoordelijkheid hebben om bij te dragen aan circulair bouwen. We zijn een kritische partij. We willen niet alleen praten over de einddoelen, maar daadwerkelijk vooruitgang boeken.” Het Nieuwe Normaal is daar een voorbeeld van. “Er kwam in het begin bijna geen uitvraag waarbij HNN werd gevraagd. Als dat wel gebeurt, wordt het kenniscentrum meteen gebeld om te helpen. Die ene steen moet een lawine veroorzaken. Het is belangrijk dat opdrachtgevers het opnemen in hun aanbestedingen.”

Ook kennisdeling en samenwerking is belangrijk. “We kunnen zoveel van elkaar leren. Koplopers denken vaak dat ze alleen zijn, maar als we samenkomen merken we dat we aan dezelfde uitdagingen werken. Dat is de kracht van Cirkelstad, met gelijkgestemden aan tafel zitten en duurzame innovaties en oplossingen bespreken. Je bent eigenlijk concurrenten, maar het algemene belang ontstijgt dat.”

De weg naar 2030

Hoe ziet de toekomst naar een circulaire bouwwereld eruit? Grit denkt dat de sector op de goede weg is, maar benadrukt dat er nog veel werk te doen is. “Om binnen het gestelde tijdskader van 2030 de hele keten te verduurzamen, dat wordt heel lastig. Het beprijzen van CO2 door de overheid zou een impactvolle maatregel kunnen zijn. Een aantal ontwikkelingen zit ons niet mee. Regelgeving loopt soms achter op de ontwikkelingen. Onduidelijkheid vanuit Europa, een overheid waarop je niet kunt bouwen, een trage energietransitie.” Grit noemt netcongestie als voorbeeld. “Elektrisch materieel wordt steeds belangrijker, maar we kunnen het op sommige plekken niet opladen vanwege de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet.”

Desondanks blijft hij optimistisch. “De uitdagingen zijn groot, maar we mogen niet stilstaan. De overheid moet ook haar rol pakken en duidelijke kaders bieden.” Hij gelooft dat het mogelijk is om de hele bouwsector te verduurzamen, maar dat het wel een gezamenlijke inspanning vereist. “Sturen op duurzaam gedrag in de breedte helpt meer dan één pilotproject. We moeten als sector blijven investeren in nieuwe methoden en bouwtechnieken en kennis blijven delen met elkaar. Dat kost tijd, energie en geld. Alle kleine stappen helpen en het is aan ons om het voorbeeld te geven.”

Circulaire voorbeeldprojecten van VolkerWessels

Geelvinck Heemskerk

VolkerWessels ondernemingen Boele & Van Eesteren en Bebouw Midreth werken samen aan het realiseren van De Geelvinck in Heemskerk. Deze ontwikkellocatie aan de Cornelis Geelvinckstraat wordt een woonomgeving met 28 duurzame eengezinswoningen en 44 moderne appartementen. In samenwerking met de gemeente Heemskerk en woningcorporatie Woonopmaat wordt hier een plek gecreëerd waar comfortabel wonen en duurzaamheid hand in hand gaan. De bestaande woningen zijn in opdracht van VolkerWessels ontmanteld om het hergebruik van materialen te stimuleren.

Circulair door samenwerking

De Geelvinck | Boele & van Eesteren

BouwHub

Op inmiddels acht locaties heeft VolkerWessels een BouwHub. De BouwHub is een locatie aan de rand van de stad waar alle benodigde bouwmaterialen naar toe worden gebracht. Vanuit de BouwHub wordt het totale logistieke proces van de bouwketen (van leverancier tot bouwplaats) gemonitord en gecoördineerd. De leveranciers worden zonder wachttijden gelost, de leveringen worden geconsolideerd tot dagpakketten en worden op de meest slimme manier naar de bouwprojecten in de binnensteden vervoerd.

Door te werken met in de Hub voorbereidde dagpakketten, werken de mensen op de bouw met de juiste hoeveelheid materialen. De verspilling door beschadiging, te veel bestellen en knip- snijverliezen zijn minimaal.

De BouwHub | VolkerWessels Materieel & Logistiek

RWZI Zeist

De rioolwaterzuivering in Zeist zuivert het afvalwater van huishoudens en bedrijven uit de gemeente Zeist en Austerlitz. De zuivering van Zeist voldoet nog niet aan de normen voor stikstof en fosfaat. Ook naderen meerdere belangrijke onderdelen van de installatie het einde van hun levensduur. Daarom gaat het waterschap de zuivering vernieuwen.

Bij de vernieuwing ligt de focus op duurzaamheid en circulariteit, want afvalwater is een bron van energie en kunnen we slim hergebruiken. De nieuwste technieken worden ingezet om grondstoffen als cellulose terug te winnen en veel meer microverontreinigingen zoals medicijnresten uit het afvalwater te zuiveren. Het waterschap werkt bij de bouw van de zuivering samen met adviesbureau Royal Haskoning DHV en de aannemerscombinatie Van Hattum Blankevoort B.V. (een VolkerWessels onderneming) en Eliquo Water en Energy B.V. Dit gebeurt in een bouwteam, waar alle partijen vanaf het ontwerp tot en met de realisatie van de zuivering samen hun expertise inzetten.

Rwzi Zeist – duurzame nieuwbouw – HDSR