Tineke Beuker over adaptief en doorbouwen

In deze columns maak ik zichtbaar wat BZK, samen met anderen, doet om circulair bouwen het nieuwe normaal te laten worden. Om te laten zien waar BZK aan werkt en waar we naar toe gaan en daarmee beleid en praktijk wat dichter bij elkaar te brengen.

De vakantieperiode is achter de rug, maar voor velen een andere vakantie dan voorgaande jaren. Niet meer zo ver weg of in eigen land van de vele mooie plekken genieten. Ook voor mij was het een andere vakantie dan anders. Ik ben in Noord-Brabant gebleven, waar ik samen met mijn vriend ben verhuisd naar een bestaande woning in Oss. Met twee huishoudens samen komen betekent dat je veel dingen dubbel hebt. Een aantal dingen zijn naar familie en vrienden gegaan, de overige dingen naar de kringloop. Helaas zijn een aantal producten naar het ‘duurzaamheidsplein’ gegaan omdat de kringloop ze niet wilde hebben.

In het huis hoefde niet zoveel te gebeuren, anders dan wat schilderwerk en reparatiewerk. Maar aan de tuin des te meer. 

Die tuin doet mij denken aan een column van Tommy Wieringa van 27 juni in het NRC. Het ging over Twente, het landschap en de boeren. Een boer vond het gebied in de loop der jaren alleen maar mooier geworden: „Opener, de percelen zijn groter geworden, houtwallen verdwenen en je kunt verder weg kijken.” Maar voor het unieke coulisselandschap is het slecht nieuws. Houtwallen en akkerbouw verdwijnen en kleine kavels hebben plaatsgemaakt voor grote stukken grasland.

Dit lijkt wel wat op mijn tuin, twee hoogstam fruitbomen en verder tegels, héél veel tegels. Niet echt klimaat adaptief. Vaak zie je dat bij een nieuwe bewoner de tuin helemaal plat gaat en opnieuw wordt ingevuld, niet echt circulair. Bij mij gaat het anders. Ik ben blij met de volwassen bomen en de klimop die de schutting bedekt. Hoe meer groen hoe beter. We zijn net begonnen met het weghalen van de eerste tegels en zijn aan het kijken naar een aantal regentonnen. Dit zal helpen om mogelijke wateroverlast én droogte tegen te gaan. Ook staan er al planten uit mijn vorige tuin te wachten om de vrijkomende grond in te gaan. Niet alleen goed voor de insecten en vogels, maar ook om hittestress te verminderen in een stedelijke omgeving.

Omdat er in mijn huis niet zoveel hoefde te gebeuren, heb ik geen bijdrage geleverd aan het doorbouwen voor de bouwsector. Maar daar is BZK natuurlijk wel hard mee bezig. Minister Ollongren heeft op 15 september een brief verzonden over verdere maatregelen om door te bouwen tijdens de coronacrisis.

Hierin staat dat de woningbouw op korte termijn wordt versneld door middelen van de woningbouwimpuls naar voren te halen en op te hogen, knelpunten bij gemeenten en woningcorporaties aan te pakken en in te zetten op meer transformatie van bijvoorbeeld winkels of kantoren naar woningen.

Tevens is er voor de aanpak van de stikstofproblematiek € 100 miljoen per jaar gereserveerd voor de komende 10 jaar om de belemmeringen door stikstof weg te nemen. Dit is voor bronmaatregelen om een drempelwaarde of partiële vrijstelling voor de bouw in te kunnen voeren als onderdeel van de stikstofwet. Doel is dat er voor de bouw zo weer een goed perspectief ontstaat.

Het stimuleren van de bouwopgave betekent nog niet dat deze ook zoveel mogelijk circulair en milieuvriendelijk wordt aangepakt. Transformatie van winkels en kantoren naar woningen, het zo lang mogelijk gebruiken van bestaande gebouwen, is een onderdeel van circulair bouwen. Maar dan moeten die gebouwen wel adaptief zijn wat niet altijd het geval is.

Voor meer aandacht voor circulariteit zorgen onder andere de opgestarte buyer groups. Binnen een buyer group werken (semi-)publieke opdrachtgevers gezamenlijk aan een gedeelde marktvisie en -strategie op het verduurzamen van een productcategorie. Naast een ontwikkelgroep die aan de marktvisie en – strategie werkt is er ook plaats voor deelnemers die later willen aansluiten om de kennis tot zich te nemen. Een buyer group betrekt de markt in de uitwerking van de marktvisie en -strategie. Na bekrachtiging van de marktvisie en -strategie passen de betrokken publieke opdrachtgevers deze toe bij hun eigen aanbestedingen. Zo kan de markt anticiperen op toekomstige vraag waarmee gezamenlijk impact wordt gemaakt. Voor de bouw zijn de volgende buyer groups gestart: Nieuwbouw en/of renovatie scholen, Renovatie corporatiewoningen, Circulaire nieuwbouw woningen, Circulaire bouwmaterialen -het circulaire alternatief, Houtbouw/houtrenovatie, Zero emissie (ZE) bouwmaterieel, CO2-arm beton, Duurzame wegverharding, Bebording.

Ook zal er eind van dit jaar de City Deal circulaire bouw worden ondertekend. Binnen deze City Deal wordt samengewerkt op het onderzoeken van financieringsmogelijkheden, het gebruik van hernieuwbaar materiaal en het organiseren van kennisdeling op casusniveau.

En natuurlijk zal de aanscherping in 2021 van de Milieuprestatie eis Gebouwen (MPG) naar 0,8 leiden tot meer aandacht voor circulariteit bij nieuwbouwprojecten.

In mijn volgende column hoop ik in ieder geval in te gaan op de geselecteerde nieuwe Proeftuinen Aardgasvrije Wijken en op de brief van de Minister over de voortgang van circulair bouwen die dan naar de Tweede Kamer zal zijn verzonden.

Tineke Beuker