Hermen van de Minkelis over lessen van slopers

Uit de vorige post kwam al naar voren dat constructies van hout geschikter zijn voor hergebruik dan veel andere bouwmethodes. In deze post wordt gekeken naar verschillende houten producten.

Onderzoek naar resthout

De focus op hout heeft te maken met een onderzoek naar resthout dat Sloopcheck nu doet voor de provincie Zuid-Holland. Hiervoor wordt onder anderen gekeken naar de mogelijkheid om diverse houten sloopproducten industrieel te verwerken tot CLT of ander nieuwe producten. Hierover meer in een volgende post! In deze post wordt beschouwd wat men in de bouw anders kan doen om de toekomstige herbruikbaarheid van de houten producten te vergroten.

2dehandsbouwmaterialen.nl

Voor het onderzoek zijn meerdere experts geïnterviewd. Een van de geïnterviewde personen is Nicky Westerburger van 2dehandsbouwmaterialen.nl. Ze heeft veel ervaring met hergebruik opgedaan bij Weba, de materialenhandel van haar vader. Nu is ze bezig met het opbouwen van 2dehandsbouwmaterialen.nl. Dit is de handelsonderneming voor tweedehands bouwproducten die vrijkomen uit de sloopprojecten van de Heezen bedrijven.

Let op! De conclusies uit het onderstaande verhaal zijn naast het gesprek met Nicky gebaseerd op gesprekken met andere slopers en handelaren in tweedehands bouwmaterialen.

Herbruikbaarheid van hout 

In deze post wordt stil gestaan bij vier producten: ribben uit hsb-wanden, houten deuren, balkhout en vooral houten raamkozijnen. Dit heeft te maken met het feit dat deze producten veel voorkomen en bestaan uit dikkere stukken massief hout – randvoorwaarden voor het onderzoek met Zuid-Holland. Eerst even een korte samenvatting uit de vorige posts:

Bouwproducten worden vaak niet hergebruikt omdat het minder economisch is dan reguliere sloop. Voor de houten producten zijn de stortkosten vergelijkbaar. Het verschil in herbruikbaarheid komt vooral door de tweedehands marktwaarde, slaagkans en de terugwinkosten t.o.v. de sloopkosten. Per product wordt beoordeeld of het vaak wordt weggegooid. De beperkende factor is dan rood. Vervolgens worden er wat ideeën gedeeld om het product voortaan herbruikbaarder toe te passen.

Ribben uit hsb-wanden

Er is veel vraag naar deze balkjes – sommige slopers verzagen balkhout zelfs tot ‘2 en 3’ formaat omdat het goed verkoopt. Een deel gebruikt het ook zelf als scheidingswand bij asbestsaneringen. Toch zeggen slopers gemiddeld dat ze het meeste weggooien. Het verwijderen van gipsplaten, demontage en het ontspijkeren kost namelijk veel extra werk! Als oplossing moet er worden gedacht aan het gebruiken van minder nagels of zelfs een spijkervrij systeem voor de bevestiging van gipsplaten of ander plaatmateriaal. Zie de vorige post voor meer ideeën.

Massief houten deuren

Bepaalde deuren (zoals paneeldeuren en achterdeuren) worden door sommige slopers fanatiek verhandeld. Echter zijn er ook deuren waar geen vraag naar is en gooien veel slopers een hoop deuren sowieso weg omdat het vinden van kopers lastig is. Demontage wordt niet als probleem genoemd. Een groot probleem voor verkoop is dat nieuwe deuren hoger moeten zijn dan vroeger (2,30 i.p.v. 2,10) waardoor te toepassing van tweedehands deuren in nieuwbouw afvalt als potentiële afzetmarkt. Dit soort wijzigingen moeten voortaan voorkomen worden.

Balkhout

Dit is een van de enige bouwproducten waarvan slopers unaniem aangeven dat ze het meestal terugwinnen voor hergebruik. Er is namelijk genoeg vraag naar tweedehands balkhout en in veel gevallen kan demontage met de grijper van een graafmachine gedaan worden waardoor demontage niet veel duurder is dan sloop. Hoewel een klein deel van het hout krom, rot of gescheurd is, is de grootste tip voor ontwerpers en bouwers: pas meer balkhout toe!

Raamkozijnen

In deze blog wordt extra stilgestaan bij raamkozijnen omdat de ruimte voor verbetering wat betreft herbruikbaarheid bij dat product het grootst is: In tegenstelling tot balkhout worden houten kozijnen nog steeds vaak toegepast. Daarnaast wordt het heel vaak afgedankt terwijl de nieuwprijs juist erg hoog is. In de onderstaande afbeelding wordt de restwaardepotentie van kozijnen weergegeven.

Als voorbeeld is een 2500×1000 meranti raamkozijn genomen. Er zijn vier mogelijke verwerkingen weergegeven. Optie 2 is het meest gebruikelijk: het is een kleine moeite om puin en kozijnhout te scheiden om extra stortkosten van bouw- en sloopafval (1) te vermijden. Hergebruik (4) levert veel meer op maar de terugwinkosten zijn te hoog of is de slaagkans te klein in de meeste gevallen. Hieronder worden problemen bij het hergebruiken van een doorsnee kozijn toegelicht.

Mogelijke innovaties

Op basis van de genoemde obstakels is bedacht welke innovaties nodig zijn voor meer hergebruik van raamkozijnen:

1. Als het glas niet meer aan de isolatie-eisen voldoet of stuk is, moet er een optie zijn om het te vervangen. Daarnaast is demontage zonder glas makkelijker en biedt het de mogelijk om het kozijn eventueel in stukken te zagen.
2. Door een systeem te ontwikkelen waarbij het kozijn (van binnenuit) is los te maken, wordt demontage veel goedkoper en daardoor eerder de moeite waard.
3. Door een ‘opdeelbaar’ kozijn te ontwikkelen ontstaat een snelle optie om kozijnhout te ontmantelen om vervolgens als grondstof voor een nieuw product te gebruiken. Daarnaast wordt het makkelijker te verplaatsen met een kleinere kans op schade.

Suggesties

Zoals altijd zijn ideeën en suggestie voor de blog welkom. In het bijzonder ben ik dit keer benieuwd naar jullie mening over het demonteerbare kozijn. Bestaan er al dit soort kozijnen? Hoe zou je zoiets ontwerpen? Zijn er redenen waarom dit niet zal werken? Goede ideeën krijgen aandacht in de volgende publicatie.

Doorlopend onderzoek 

Deze blog is onderdeel van een onderzoek naar de herbruikbaarheid van bouwproducten. Dit onderzoek wordt financieel mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds en wordt door Cirkelstad ondersteund. Het doel is om een handvatten voor herbruikbaar ontwerpen te ontwikkelen en deze kennis te verspreiden.