Het delen van kennis en samenwerken aan de opschaling naar een circulaire economie is van groot belang. Stefan Dannel (C-creators) schreef met een aantal partners een stappenplan natuurinclusief bouwen. Daarnaast schreven twee experts een blog over hun ideeën over biodiversiteit in de meest ruime zin van het woord.
Samenvatting van C-Creators
Wat is natuurinclusief bouwen?
Natuurinclusief bouwen is een vorm van duurzaam bouwen waarbij zodanig gebouwd en ingericht wordt dat een bouwwerk bijdraagt aan de lokale biodiversiteit en natuurwaarden.
Waarom is het nodig?
Samengevat voor een gezondere leefomgeving voor plant, dier en mens. Het uitgangspunt is het in stand houden van biodiversiteit en deze uiteindelijk te vergroten. Daarnaast kan natuurinclusief bouwen bijdragen aan een goede waterhuishouding, het temperen van de temperatuur op straat en de vermindering van luchtvervuiling. Bij de uitvoering en het beheer ervan kan het sociale contacten bevorderen en een recreatieve en educatieve functie vervullen.
Hoe ga ik het implementeren?
Om natuurinclusief bouwen bij gebieds- of gebouwontwikkeling te integreren zijn een aantal stappen nodig.
Stap 1: Incentive – Bepaal waarom natuur inclusief bouwen nodig voor je is
Voorafgaand aan de uitwerking definieer je de redenen voor je ambitie. Dat kan zijn om een bijdrage te leveren aan een gezonde groene stad, omdat de Wet Natuurbescherming (WNB) vraagt om compenserende maatregelen of omdat het is voorgeschreven in sommige gemeenten. Voor nieuwbouwprojecten heeft de gemeente Den Haag bv. een puntensysteem ontwikkeld (download dit bestand verder op deze pagina).
Stap 2: Uitgangspunten – Zoek uit wat de kansen en beperkingen van de locatie zijn
Bepaal de kenmerken van de locatie en welke kennis over de lokale ecosystemen beschikbaar is. Raadpleeg daarvoor een ecoloog of zoek contact bij lokale natuurverenigingen, Formuleer daarnaast aan de hand van ecosysteemdiensten bijkomende voordelen, die voor jouw project relevant zijn.
Stap 3: Maatregelen – Selecteer de te nemen maatregelen
Elke locatie is specifiek. Een straat in de binnenstad is anders dan een woonbuurt aan de rand van de gemeente. In de ecologie worden deze omgevingen biotopen genoemd. Elk van deze biotopen vormt de leefomgeving van specifieke soorten dieren, insecten en planten. Selecteer de maatregelen die voor deze soorten geschikt zijn. Een voorbeeld hiervoor is het rapport over voedsel en/of nestgelegenheden van wilde bijensoorten dat concrete toepassingsmogelijkheden beschrijft (download dit bestand verder op deze pagina).
Stap 4: integratie – Integreer de gekozen maatregelen in het ontwerp.
Als duidelijk is welke maatregelen genomen kunnen worden om de habitat van de gekozen soorten te versterken kan het ontwerpen beginnen. Samen met architect of landschapsontwerper integreer je de maatregelen in jouw gebouw.
Stap 5: Realisatie – Bescherm de natuur tijdens de bouw
Vermijd tijdens de bouw activiteiten die de lokale natuur verstoren, anders tast je de te behouden natuur al aan voordat het gebouw is opgeleverd. Denk aan luchtvervuiling, maar ook aan het beschermen van de aanwezige bomen en planten.
Stap 6: Gebruik – Maak met de gebruikers de consequenties inzichtelijkNatuurinclusief ontwerpen is een nieuwe discipline. Uitleg is nodig om draagvlak voor de gekozen inrichting van openbare ruimte en/of gebouw te vinden. Dit kan weerstand door onbegrip voorkomen. Benadruk daarbij bijkomende voordelen. Groene daken bijvoorbeeld leveren niet alleen een bijdrage aan een gezondere stadsnatuur, maar dienen ook als waterbuffer en zijn koelend voor het binnenklimaat.
Stap 7: Monitoring – Monitor het resultaat
Stadsnatuur laat zich slechts uitnodigen en het resultaat is daarom afwachten. Het is daarom van belang te monitoren wat er daadwerkelijk is neergestreken. Zo kunnen eventueel ook kleine obstakels die het bedoelde resultaat in de weg zitten worden weggenomen. Vraag een ecoloog, eventueel geholpen door lokale natuurverenigingen om de stadsnatuur te monitoren.
Heeft het zich al bewezen?
Bouwnatuurinclusief heeft een toolbox ontwikkeld, die bewezen producten en praktische toepassingen vanuit verschillende opdrachtgevers en schaalniveaus toont. Op de website van Vivara pro vind je links naar verschillende natuurinclusieve producten. Groenblauwe netwerken is een ontwerptool die verschillende strategieën aan gebouwde referenties koppelt. Het boek Stadsnatuur Maken maken is een inspiratie- en voorbeeldboek voor natuurinclusief ontwerpen in de stad en beschrijft 56 casestudies.
Link naar het stappenplan op de site van C-Creators: https://c-creators.org/doe/kennisdeling/stappenplan
Twee experts met een blog over hun ideeën over biodiversiteit
Jacques Vink is architect en oprichter van Ruimtelab en Studio Natuur Inclusief. Samen met Piet Vollaar en Niels de Zwarte is hij coauteur van het boek Stadsnatuur maken (Making Urban Nature). Jenny van Gestel heeft inhoudelijke kennis als ecoloog (Universiteit Nijmegen) en werkervaring als campaigner bij diverse non-profit organisaties. Zij is oprichter van de stichting Guerilla Gardeners. Blog lezen.
Link naar blog: https://c-creators.org/nieuws/blogs/jacquesvink
Link naar blog 2: https://c-creators.org/nieuws/blogs/biodiversiteit-2