Lessen van Slopers – Welke hergebruikfactoren spelen een rol?

Door Hermen van de Minkelis

Leuk dat je een kijkje neemt naar de tweede publicatie in de serie over “Lessen van Slopers”. In de vorige publicatie is uitgelegd dat het gebrek aan hergebruik onder anderen komt doordat bouwproducten uit moderne gebouwen niet de moeite waard zijn om te hergebruiken. De nieuwste Slooples gaat dieper in op de verschillende factoren die ervoor zorgen dat producten niet worden hergebruikt.

Drie belangrijke concepten zijn nodig om te begrijpen waarom bijvoorbeeld een kunststenen gevelpaneel vaak niet de moeite waard is om te hergebruiken terwijl houten balken dat misschien wel zijn. Deze drie concepten zijn hieronder weergegeven en worden verderop uitgebreid toegelicht. In het kort: het proces van slopers wordt beïnvloed door ‘hergebruikfactoren’. De herbruikbaarheid van bouwproducten valt vervolgens af te leiden uit dit proces van slopers.

Hergebruikfactoren

Laten we kijken naar vijf belangrijke factoren die de kans op hergebruik beïnvloeden. Dit zijn niet per se de enige factoren maar wel degenen die door slopers veel worden genoemd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee groepen:

  • Keuzes aan de voorkant. Deze worden gemaakt door de architect en de aannemer. Hun ontwerpkeuzes en keuzes voor het gebruik van bepaalde producten heeft veel invloed op de kans dat de producten later worden hergebruikt.
  • Scenario aan de achterkant. Ofwel, hoe goed hergebruik bij sloop wordt gefaciliteerd. Dit wordt beïnvloed door de opdrachtgever van een sloopproject, de sloper die het project uitvoert, maar ook bouwers die de vrijkomende producten wel of niet willen afnemen.

Hieronder is een voorbeeld gegeven van (kunst)stenen gevelpanelen uit een jaren ’60 kantoorpand. Aan de hand van de vijf hergebruikfactoren worden in het voorbeeld verschillende criteria genoemd die hergebruik in de huidige markt belemmeren. Links staan de keuzes die ontwerpers en bouwers in de jaren ’60 hebben gemaakt. Rechts staan criteria die kenmerkend zijn voor een sloopproject anno 2021. Hierna zal duidelijk worden hoe deze criteria het proces van slopers beïnvloeden.

Het proces van slopers

Om het proces van slopers te doorgronden is een uitgebreid onderzoek gedaan naar circulaire slopers. Dit zijn partijen die elk op hun eigen manier bijdragen aan meer hergebruik. Op basis van het onderzoek is een processchema ontwikkeld waarin de belangrijke stappen, keuzes en gebeurtenissen in het proces van slopers zijn samengevat. In het schema wordt duidelijk onderscheid gemaakt tussen routes die een sloper kan nemen als hij een product probeert terug te winnen voor hergebruik (groen) of routes bij reguliere sloop (blauw). Binnen beide opties zijn een hoop variaties mogelijk, afhankelijk van de eerdergenoemde hergebruikfactoren.

Terug naar het voorbeeld van de gevelpanelen. Aan de hand van de hergebruikfactoren stippelen we de meest logische routes uit voor hergebruik (groen) en voor reguliere sloop (blauw). De routes zijn opgebouwd uit handelingen zoals ‘demontage’, maar ook beslissingen zoals ‘verkoop vanaf locatie’. In het geval van de hergebruikroute doen zich ook momenten voor waar hergebruik kan mislukken zoals ‘20% kans op een koper’. Op basis van het processchema kunnen we de verwachtingswaarde inschatten voor reguliere sloop en de poging tot hergebruik. In beide gevallen is deze waarde negatief maar de waarde voor reguliere sloop ligt hoger dan die van hergebruik.

Herbruikbaarheid

Uit het proces van slopers wordt geconcludeerd dat de gevelpanelen uit het voorbeeld voor slopers niet de moeite waard zijn om te hergebruiken. Hergebruik is namelijk veel minder economisch is dan reguliere sloop. Dit komt indirect door de keuzes die ooit door de bouwer zijn gemaakt en het scenario tijdens de sloop.

Deze methode kan ook worden gebruikt om te beoordelen of een productstroom die nu wordt toegepast in de toekomst een reële kans heeft op hergebruik. In dat geval kijken we naar een toekomstscenario in plaats van het scenario anno 2021. In het onderstaande voorbeeld wordt samengevat wat de herbruikbaarheid van dezelfde gevelpanelen is als wordt aangenomen dat ze vrijkomen in een toekomst met 100% kans op een afnemer (optimistisch over circulaire doelen).

Het blijkt dat dit type gevelbekleding zelfs niet economisch is in een scenario met 100% afzet. Demontage, logistiek en verkoop is simpelweg te duur ten opzichte van reguliere sloop. Er is veel subsidie nodig om deze gevel te hergebruiken. Een andere oplossing is natuurlijk dat de architect en de aannemer aan de voorkant werken aan een herbruikbare gevel!

Oproep aan bouwers

Je bent aan het einde van de Slooples. Dit betekent wellicht dat je interesse hebt in het vaststellen van herbruikbaarheid. Als je deze lessen in de mail wilt ontvangen kan je dat hier aangeven. Als je interesse hebt om de herbruikbaarheid (en restwaarde) van je eigen project of product te weten, ben je hier aan het juiste adres. Voor een lopend onderzoek analyseert Sloopcheck de herbruikbaarheid van projecten en producten om vervolgens samen met opdrachtgevers te komen tot oplossingen voor meer hergebruik. De mooiste resultaten worden in deze blog gedeeld. 

Als je een project of product wilt aandragen voor het onderzoek kun je via de onderstaande gegevens contact opnemen. Ook bij vragen, suggesties en discussiepunten ga ik graag het gesprek aan. Zo ben ik bijvoorbeeld wel benieuwd naar suggesties voor type gevelbekleding die volgens jou wel herbruikbaar zijn. Dat zou zomaar het onderwerp van de volgende Slooples kunnen zijn.

Hermen van de Minkelis

Hermen van de Minkelis

Sloopcheck

06 37401547

< Handen uit de mouwen voor aardgasvrij vastgoed | Partnerdag 2021 >