Station Bunde, het eerste circulaire perron van Nederland

Treinreizigers die binnenkort uitstappen op station Bunde, lopen op een stukje Noord-Hollandse historie. De tegels die op het station in Bunde liggen, zijn namelijk 76% circulair.

ProRail heeft de oude tegels van station Anna Paulowna volledig laten recyclen. Er wordt alleen nog een beetje cement aan de nieuwe stationstegels toegevoegd. Daardoor mag station Bunde een speciale titel dragen: het meest circulaire perron van Nederland. In een circulaire economie is afval is de nieuwe grondstof. ProRail is voor dit project in zee gegaan met Strukton en de start-up Studio Wae. De oude tegels zijn op een slimme manier vermalen waardoor originele elementen zoals zand, water, grind en cement hergebruikt konden worden. Lees verder over de tegels, onze samenwerking en duurzaamheidsambitie bij de volgende foto’s.

“Tegels van 76% circulair beton.” Dit betekent dat het beton voor 76% bestaat uit gerecycled materiaal; in dit geval dus de oude perrontegels van station Anna Paulowna die voor 100% zijn hergebruikt. Om er nieuwe tegels van te maken, zijn ze op een slimme manier vermalen waardoor de originele elementen zoals zand, water, grind en cement hergebruikt konden worden. Om de juiste sterkte te bereiken is er alleen wat nieuw cement aan toegevoegd.

Eva Dijkema (rechts) is green innovator bij ProRail: ‘Als ProRail zijnde is onze ambitie op duurzaamheid om zowel een bijdrage te leveren aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen (meer mensen uit de auto/het vliegtuig en in de trein) als ook onze eigen footprint te reduceren. Als groot afnemer van beton hebben wij ons dan ook gecommitteerd aan de doelstellingen van het betonakkoord. Er ligt dus een behoefte en een kans bij ProRail om op dit vlak te innoveren.

Vanuit de afdeling innovatie zijn wij ook de antennes naar de ontwikkelingen in de markt. Op het gebied van beton wordt momenteel behoorlijk hard geïnnoveerd. Mijn rol in dit geheel is geweest om de behoefte die ik zag bij ProRail te koppelen aan ontwikkelingen in de markt.’

Tynke van den Heuvel, innovatieve ondernemer: ‘Mijn doel is om minder nieuwe grondstoffen te winnen uit de aarde en bewustwording te creëren dat je van reststromen weer goede en mooie producten kunt maken. Ik heb 14 jaar in het metaalrecycling bedrijf van mijn vader gewerkt en heb daar geleerd dat je van afval weer een waardevolle stroom kunt maken.

In 2017 heb ik een receptuur ontwikkeld waarbij wij 76% van nieuwe grondstoffen kunnen vervangen door sloop afval zoals puin of oude bestrating. En dat is ook goed voor het klimaat! Toen ik een telefoontje van Eva Dijkema kreeg, zijn wij meteen keihard aan de slag gegaan.’

Eva: ‘Ik vind de Loesje-uitspraak: “Waarom afval ontwerpen als het toch wordt weggegooid?’ inspirerend. En zeker als ik aan dit soort projecten werk, zie ik dat we echt anders naar ons materiaalgebruik kunnen en moeten gaan kijken. Wat we gedaan hebben op station Bunde is daar een eerste stap in.

Het recyclen van beton is nog relatief nieuw in de redelijk gevestigde betonmarkt. We weten dat het innoveren in materialen waar we al decennia mee werken echt niet makkelijk is.

Waar mogelijk geeft ProRail bedrijven die hun nek uitsteken om echt te vernieuwen en te verduurzamen graag de kans om zich te laten zien en dan willen we graag de launching customer (eerste klant die een nieuw product in gebruik neemt) zijn. In dit geval voor Studio Wae.’

Studio Wae heeft in samenwerking met Vest Infra de tegels laten verwerken tot verschillende fracties grondstoffen. Die zijn weer ingezet voor de 76% circulaire tegels 30x30x5 en 15x30x5 voor perron Bunde.

Tynke: ‘De oude tegels zijn voor 100% gerecycled. Wij hebben hier nog wel wat nieuwe grondstoffen aan moeten toevoegen om aan alle kwaliteitsnormen van de bestrating te kunnen voldoen.

Wij hebben de circulariteit van de tegels door het NIBE laten doorrekenen en wij halen een MCI (material circularity index) van 93%. Wij hebben een perfecte manier gevonden om de terug gewonnen grondstoffen van de oude ProRail bestrating weer 100% opnieuw te gebruiken maar dan in een product dat optisch mooier is dan de standaard bestrating die gebruikt werd en het is zo ook beter voor het klimaat. Wij hebben hiermee circa 53 ton aan nieuwe grondstoffen bespaard in dit perron, maar in totaal hebben wij ook de grondstoffen van Anna Palowna kunnen hergebruiken voor andere bestrating en dat brengt een impact van circa 273 ton aan grondstoffen die niet onttrokken zijn uit de aarde. Dat heeft immense impact op het klimaat.’ 

Er zijn meerdere collega’s langs geweest om de producten te bekijken. Wij hebben voor dit project een grote mal laten maken, omdat wij deze maatvoering 30x30x5 niet in ons assortiment hadden. Zo hebben wij eerst een paar kleine mallen laten maken om te bespreken met elkaar wat de gewenste afwerking is van bijvoorbeeld de randen en kleur.’ vertelt Tynke verder.

Station Bunde krijgt ook nieuwe keerwanden en deze zijn eveneens gemaakt uit duurzamer beton, met 100% gerecycled zand en 100% gerecycled grind. Geleverd door Strukton met materialen van GBN. Bovendien zijn ze zo ontworpen dat je ze na plaatsing makkelijker in hoogte kunt aanpassen, wat af en toe nodig is om de toegankelijkheid te waarborgen.

In de oude situatie zou je daarvoor het hele perron moeten ontgraven, maar dat is door een slim ontwerp straks niet meer nodig en scheelt dus behoorlijk in de energie en CO2 uitstoot.

Meer info over Bunde: 

www.prorail.nl/nieuws/bunde-krijgt-meest-circulaire-perron-van-nederland

< Leernetwerk circulaire gebiedsontwikkeling | 10 december 2019 ‘De rol van digitalisering in een circulaire bouweconomie!’ >