Bernard Wientjes is voorzitter van de Bouwagenda die is opgericht door de ministeries Binnenlandse Zaken, Infrastructuur en Waterstaat, Economische Zaken en Bouwend Nederland. Samen met zijn taskforce draagt hij de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat alle gebouwen in 2050 geen CO2 meer uitstoten. “Een enorme opgave.”

Een zo mogelijk nog moeilijkere opgave is volgens Wientjes de afspraak in het grondstoffenakkoord dat we in 2050 alle materialen gaan hergebruiken. “Die combinatie is niet eenvoudig. Van het gas af begrijpt iedereen, maar circulair bouwen en dan zeker bij ondernemingen die grondstoffen produceren is nog een lange weg. Maar het moet wel gebeuren.”

Rauwe praktijk

“We hebben als Nederland nu eenmaal onze handtekening gezet”, legt Wientjes uit. “Iedereen kent het Parijsakkoord, maar veel mensen beseffen niet dat het grondstoffenakkoord minstens zo’n grote impact heeft als het klimaatakkoord.” Maar wat houdt dat nu precies in als je een gewone mkb’er bent? Dat is volgens Wientjes, in alle eerlijkheid, best moeilijk uit te leggen. Daarom is hij ook blij met het transitieplatform circulaire bouw waaraan een
aantal mensen zich gekoppeld hebben om deze materie zichtbaar en duidelijk te maken. “Voor mij horen CO2-vrij
bouwen en wonen, en circulair gewoon echt bij elkaar. Het is alleen nog te weinig gekoppeld.”

Laatst nog, tijdens een gesprek met een branchevereniging, vertelde Wientjes dat alle materialen hergebruikt moeten worden. Dat was volgens zijn gesprekspartner maar onzin. “We hebben toch zand genoeg voor nog miljoenen jaren?” Dezelfde opvattingen proeft hij ook een beetje bij de bakstenenindustrie. “Die zijn momenteel goed bezig met een lego-achtige baksteen. Toch zijn er ook anderen die vragen waar dat voor nodig is.” Volgens die mensen kunnen gebruikte bakstenen prima vermalen worden om vervolgens onder wegen gebruikt te worden. Toch is dat volgens Wientjes nog niet circulair omdat er een keer een moment komt dat we geen nieuwe wegen meer aan gaan leggen. “Enerzijds zie ik bedrijven worstelen met de rauwe praktijk”, schetst Wientjes. “Maar ik zie gelukkig ook steeds meer bedrijven en projecten die laten zien dat het wel kan.”

Naast het feit dat Wientjes en zijn taskforce van de Bouwagenda steeds wijzen op wat er allemaal gaat gebeuren en laat onderzoeken wat de belemmeringen zijn en wat er nodig is, zijn zij vooral op zoek naar innovatie. “Als je echt je doelstelling van 2050 wilt bereiken dan moet je grootschalig denken. We hebben het in Nederland wel over zo’n 8 miljoen gebouwen. Daarnaast moet je enorm innoveren. Dat moet samen leiden tot een substantiële verlaging van de kosten.” Grootschaligheid is wel lastig in ons land. “Door gebrek hier aan gaan de kosten (nog) niet omlaag. Dat blijft een vicieuze cirkel. Daarom hebben we het Bouw en Techniek Innovatie Centrum opgericht die moet zorgen voor de innovatie die grootschalig kan worden toegepast zodat de prijs wel omlaag gaat.”

Trots op circulair bouwen

Voor zo’n enorme transitie heb je ook een bepaalde mindset nodig. En hoe breng je die nu over op de gewone burger? Dat is volgens Wientjes misschien wel de moeilijkste vraag. “Het begrip heeft iets elitairs over zich. Slechts een paar procent van de Nederlanders gaat circulair bouwen. De gemiddelde Nederlander doet of denkt totaal niet circulair en is ook niet bezig met CO2 reductie. We moeten mooie voorbeelden laten zien die inspireren om het voorbeeld te volgen. Men moet trots worden op circulair bouwen. “

Op weg naar een nieuw kabinet pleit Wientjes dan ook voor een veel centralere aanpak. “Waar we behoefte aan hebben is een minister van Bouw en Ruimtelijke Ordening. Een minister die volledig verantwoordelijk is voor de
transitie, zowel aardgasvrij als circulariteit, inclusief de ruimtelijke ordening. Iemand die er fulltime mee bezig is, met volledige aandacht én beslisvermogen.” Volgens Wientjes heeft de overheid moeite met ‘dwingen’. “De beloning om circulair te bouwen moet gewoon zo goed zijn dat dwang niet nodig is. Daarom is het belangrijk dat die discussie in het komende kabinet aan de orde komt.”

Hoe dan?

Pak je kansen. Het klimaatprobleem blijft de komende tientallen jaren het belangrijkste onderwerp waar we mee te maken hebben. Elk probleem biedt een kans. Investeer dus in deze toekomst.