Mantijn van Leeuwen schrijft een vierdelige serie over de MPG voor Cirkelstad. Hij is directeur van NIBE en senior adviseur op het gebied van strategie en beleid van duurzaamheid van bouwproducten. Lees hier deel 3.

De afgelopen jaren heb ik elk jaar meerdere keren op een internationaal podium gestaan om ons stelsel Milieuprestatie gebouw (MPG) uit te leggen. MPG is onze combinatie van een rekenprotocol, database en software om een gebouw of infrastructuur mee door te rekenen op milieu-impact. Doorgaans is men zeer onder de indruk dat we hier zo’n systeem werkend hebben. Na afloop krijg ik vaak de vraag: heeft het jullie bouwsector nu groener gemaakt?

Dat is nog best een lastige vraag. Een vakantie was een mooi moment om die vraag toch eens wat verder te onderzoeken voor mezelf.

We gebruiken de MPG nu bijna 10 jaar. NIBE heeft die hele periode LCA’s gemaakt voor vrijwel alle productgroepen. Zien we nu een verbetering in milieuprestatie? Het eerlijke antwoord is “eigenlijk nauwelijks”. Beton is nog steeds vrijwel hetzelfde beton, cementproductie is niet duurzamer geworden, staalproductie ook niet, hier en daar is energieverbruik per producteenheid iets verbeterd en er is sprake van iets meer recycling met de jaren en transport is een stuk milieuvriendelijker geworden. Al met al een teleurstellende prestatie. Er zijn wel een paar uitzonderingen, maar over het gehele speelveld hebben die nauwelijks impact.

Toch is er wel degelijk iets anders dan 10 jaar geleden, het aantal bedrijven dat met een groen product of groene business case commercieel actief is is wel sterk toegenomen. Ze zijn misschien nog niet groot, maar ze zijn er wel. De noodzakelijke eerste stap lijkt hiermee genomen en dan zou daar nu de opschaling moeten volgen.

Een ander groot verschil is het aantal aanbestedingen op milieuprestatie. Dit speelt vrijwel uitsluitend in de GWW en heeft een heel duidelijk zichtbaar effect. In de aanbestedingen waar dit criterium significant wordt ingezet zien we een enorme milieuprestatie verbetering van soms wel tientallen procenten. Het kan dus wel en het enige dat er nodig is om het door de markt te laten aanbieden is een serieus gunningsvoordeel. Dit hoeft niet perse tot enorm hogere prijzen te leiden lijkt het (hoewel hier nog wel wat extra onderzoek gewenst is). De GWW leent zich hiervoor, omdat er vrijwel alleen publieke opdrachtgevers actief zijn en die kunnen de maatschappelijke waarde van sterk verbeterde milieuprestatie van de uitvoering beter waarderen lijkt het.

Er zijn nu ook aanbestedingen in woning- en utiliteitbouw geweest waar de MPG als gunningscriterium is gehanteerd. Dat zou in potentie net zo goed kunnen werken als in de GWW lijkt me. Maar hier is wel iets bij aan te merken en dat is de complexiteit om dit systeem goed te laten werken. Rijkswaterstaat heeft een stevig protocol opgesteld om een aanbesteding op milieuprestatie in goede banen te leiden en een eerlijk speelveld te garanderen. Dit is heel noodzakelijk, want de LCA systematiek zelf is niet specifiek ontworpen om op aan te besteden en biedt onvoldoende garanties op dit vlak (is een mooi advies over van commissie voor aanbestedingen). Aanvullende criteria en voorschriften zijn dus nodig. Voor gebruik van de MPG voor aanbestedingen in de bouw ontbreekt een dergelijk protocol. Dat maakt het op dit moment in mijn ogen nog een ongeschikt instrument.

Voorzichtige conclusie zou dus kunnen zijn: het aanbesteden op milieuprestatie in de GWW leidt nu tot aanzienlijke milieuwinst. De prijs, die we ervoor betalen is misschien nog niet helemaal duidelijk, maar het lijkt acceptabel. Gebruik van de MPG in wetgeving voor woning- en utiliteitbouw lijkt zonder resultaat. Het roept wel extra werk op, maar het stimuleert (nog) niet tot betere prestaties. Gebruik in aanbestedingen in woning- of utiliteitbouw kan pas als er een goed protocol voor komt en dan nog moeten we zien of het instrument in een complex project helemaal naar tevredenheid zal werken.

Meer weten over MPG? Volg een van onze opleidingen, meer informatie vindt u op BOOST by NIBE MPG (nibe-sustainability-experts.com)