Opcirkelen in de Bouw is een tweejarig kennistraject waarin zeventien partners samenwerken en onderzoek doen op het gebied van hergebruik van secundaire bouwmaterialen (zie ‘Even voorstellen: Opcirkelen in de Bouw’). Binnen het project wordt er op vijf verschillende thema’s kennis ontwikkeld. De komende edities van het Stadsblad zal er elke keer één thema uitgelicht worden. We trappen af met het onderwerp ‘Regelgeving en kwaliteitseisen’.
Circulaire economie draait om waardebehoud. Inzetten op hoogwaardig hergebruik van materialen die vrijkomen bij sloop en renovatie biedt kansen om ook voor deze materialen maximaal waardebehoud te realiseren. De realiteit is echter dat de huidige wet- en regelgeving het hergebruik van dit soort secundaire materialen, producten en elementen nog al eens in de weg staat. Ook ‘kwaliteit’ wordt vaak als belemmerende factor genoemd. Maar zijn deze belemmeringen wel echt zo definitief of missen we nu juist de kansen?
Binnen ‘Opcirkelen in de Bouw’ is op het gebied van regelgeving en kwaliteitseisen een verkennend onderzoek gedaan naar genoemde belemmeringen en vragen uit de markt. Enkele vragen die regelmatig naar voren kwamen:
- Voldoet een product bij hergebruik nog aan het Bouwbesluit, bijvoorbeeld aan de eisen voor constructieve veiligheid?
- Wie garandeert de kwaliteit van 2e-hands en opgeknapte producten?
- Hoe ga je om met variatie in kwaliteit van het ‘geoogste’ product, bijvoorbeeld secundair hout?
- Voor afval gelden andere verplichtingen dan wanneer iets niet als afval gezien wordt – hoe ga je hiermee om?
- Wat is de restlevensduur van her te gebruiken producten?
- Moet worden voldaan aan CE-normering indien er sprake is van hergebruik?
Voor de beantwoording van deze vragen is kennis nodig van wet- en regelgeving (Bouwbesluit, CE-normering, afvalstoffenwetgeving, etc.). Maar allereerst is het van belang dat vooraf wordt nagedacht over wat nu bedoeld wordt met ‘kwaliteit’. Kwaliteit is het voldoen aan een norm, , eisen of specificaties (het liefst SMART gedefinieerd). En deze eisen en specificaties zijn vaak weer afhankelijk van de beoogde toepassing van het her te gebruiken product. Belangrijk is dus dat vooraf wordt nagedacht over de toepassing, over de functie van een materiaal of product: pas dan kun je een discussie voeren over ‘kwaliteit’.
Kwaliteit is daarnaast afhankelijk van de kenmerken en eigenschappen van het product. De kwaliteit van secundair hout is bijvoorbeeld afhankelijk van de soortelijke massa van het hout, de kleur van het hout, de mate waarin het hout is geverfd en bijvoorbeeld de mate waarin houtrot en andere vervuilingen zoals nieten en nagels in het hout voorkomen.
Kwaliteit is dus best een lastig begrip en wordt daardoor helaas vaak – zonder dat men het doorheeft – onjuist gebruikt en toegepast. Zonde, want het gevolg is dat ‘kwaliteit’ als belemmering op de weg naar een circulaire bouweconomie wordt gezien.
Uit onderzoek blijkt echter dat er juist veel mogelijk is en dat kwaliteit geen belemmering hoeft te zijn. Voorbeelden van hoe je om zou kunnen gaan met regelgeving en waar je vragen hierover kwijt kunt zijn er, zie bijvoorbeeld:
- Barrière desk van Cirkelstad
(https://www.cirkelstad.nl/barriere-desk); - Het White paper: Circulair Bouwen en het Bouwbesluit 2012 (https://www.nieman.nl/2019/01/whitepaper-circulair-bouwen-en-het-bouwbesluit-2012);
- Leidraad afvalstof of product – richtsnoeren voor de uitleg en toepassing van de begrippen ‘afvalstof’, ‘bijproduct’ en ‘einde-afvalstatus’, IenW
(https://lap3.nl/achtergrond/documenten/beleid)
Juist door de dialoog aan te gaan en discussie te voeren over hergebruik en kwaliteit van materialen en producten, kunnen we stappen zetten naar een circulaire economie. ‘Kwaliteit’ kan dan in plaats van lastig en belemmerend zijn, als KANS worden gezien!
Peter Kuindersma,
Scientist Innovator, TNO
Voor meer informatie over dit project: Naomi Montenegro Navarro,
Photo door Bence Balla-Schottner via Unsplash