De Rotterdamse Afrikaandermarkt is een van de grootste en bekendste markten van Nederland. De markt brengt wekelijks 30.000 bezoekers naar het gebied, maar is ook een van de grootste vervuilers van de wijk. Het restafval verspreidt zich gedurende de dag ook door de omliggende straten. Dit zorgt voor veel extra opruimwerk met bijbehorende kosten en een negatieve gebiedsbeleving bij zowel marktbezoekers als wijkbewoners. De marktkooplieden zijn verplicht hun standplaats na afloop van de markt schoon op te leveren en zijn verplicht het afval zelf af te voeren, maar in de praktijk gebeurt dit lang niet altijd.

Foto: Frank Hanswijk (www.frankhanswijk.nl)

De Afrikaanderwijk Cooperatie heeft in de periode 2017 – 2019 via de Right to Challenge de schoonmaak van de Afrikaandermarkt overgenomen van de gemeente Rotterdam. Medewerkers van de coöperatie, woonachtig in de  Afrikaanderwijk, zamelen het afval inmiddels gescheiden in en vegen de markt na afloop schoon. Het inzamelen en scheiden gebeurde volledig handmatig in open marktkramen. Met het nu gerealiseerde grondstoffenstation geven Afrikaanderwijk Coöperatie en Superuse de markt een centraal punt waar reststromen verzameld worden, wat recycling en hergebruik stimuleert en faciliteert.

Het grondstoffenstation zelf is ook grotendeels gebouwd met rest- en tweedehands materiaal, zoals trespa plaatmateriaal, speeltuintegels en de in het oog springende vloeistofcontainers. Het project werd door Aannemersbedrijf Mostert BV en medewerkers van de Wijkcooperatie gebouwd. De hele stalen draagconstructie is gebouwd uit tweedehands staal. Na berekeningen van de constructeurs van IMD konden deze op maat worden gemaakt en gemonteerd door petit3Dtechniek. Na een proefdraaiperiode wordt het grondstoffenstation in januari 2024 officieel geopend.

Vergezicht Circulaire Afrikaanderwijk
In 2050 is de Afrikaanderwijk, net als de rest van Nederland, afvalvrij en circulair. Het zwerfafval in de wijk is verdwenen. De kleine hoeveelheid restmaterialen die bij huishoudens of ondernemers vrijkomen worden teruggebracht of doorverkocht. De winkels, horecagelegenheden en de Afrikaandermarkt brengen geen waarde­loos materiaal meer voort. De consument krijgt zijn producten mee in herbruikbare statiegeld verpakkingen of biologisch afbreekbare verpakkingen. Producten die niet kunnen worden verkocht, worden via andere kanalen alsnog vermarkt of ze worden hoogwaardig hergebruikt.

De Afrikaandermarkt is een belangrijke hub in het circulaire wiel. Het is de plek waar men verpakkingsvrij kan shoppen. Het Grondstoffenstation is de plek waar de marktkoopman zijn niet-verkoopbare waar gescheiden kan brengen en waar materialen kunnen worden geupcyceld, door­verkocht of hergebruikt. Het is tevens een plek waar afval kan worden voorkomen. Bewoners kunnen er spullen brengen voor reparatie of hergebruik.

Circulaire markt
In de Grondstoffennota 2019—2022 wordt gesteld dat grondstoffen steeds schaarser worden. Gemeente Rotterdam heeft daarom de ambitie geformuleerd om in 2050 circulair te zijn. Het Grondstoffenstation op de Afrikaandermarkt draagt bij aan deze ambitie.

Het Europees Parlement heeft wetgeving ingesteld dat GFT verplicht gescheiden ingezameld moet worden vanaf eind 2023. Ook het GFT afval van de Afrikaandermarkt. Met de plaatsing van een Grondstoffenstation wordt de ge­scheiden afvalinzameling geoptimaliseerd. Een aanpak die op alle punten aansluit, en vooruit loopt, op de visie en ambitie van de gemeente Rotterdam zoals deze is geformuleerd in het plan van aanpak voor een brede verduurzaming van de stad.

De Afrikaanderwijk is met de Afrikaandermarkt een gebied met een relatief grote ecologische impact. De gezamenlijke aanpak van Superuse Studios, de Coöperatie en de gemeente op weg naar een circulaire markt levert een breder resultaat op dan alleen een duurzame markt. Het effect is zowel economisch, sociaal als maatschappelijk.

Schone markt
Niet alleen wordt in deze aanpak de markt en haar afvalstromen circulair. Ook wordt er door de veegwerkzaamheden op de markt veel aandacht besteed aan het schoonhouden van de omgeving tíjdens de markt en het schoon opleveren van het terrein aan het einde van de marktdagen: de wijk die zelf verantwoordelijkheid draagt voor een schone omgeving. Door de taak van het schoonmaken van de markt in de wijk te beleggen vergroot de betrokkenheid en gevoel van eigenaarschap van de wijk bij het Afrikaanderplein en de Afrikaandermarkt.

Sociale markt: de markt als arbeidsmarkt
Het Grondstoffenstation creëert werk in de wijk, en gebruikt de markt als vliegwiel in de wijkeconomie. Het gemiddeld inkomen per inwoner in de Afrikaanderwijk is €17.096. Het behoort hierdoor tot de laagste 10% van Nederland. 27,74 % procent van de huishoudens in de Afrikaanderwijk heeft een inkomen op of rond het sociaal minimum. Studentenhuishoudens en huishoudens met een onvolledig jaarinkomen zijn hierin niet meegenomen. Opvallende feiten in de Afrikaanderwijk zijn het lage aantal werkzame personen en het hoge percentage lage inkomens. Door werk te creëren op de markt ontstaan banen: in eerste instantie wordt er door het vegen en de bemanning van het Grondstoffenstation 5.800 uur werk per jaar gecreëerd.

Voorbeeldmarkt
De Afrikaandermarkt zien we als de startlocatie, Het Grondstoffenstation op de Afrikaandermarkt is een prototype. Na bewezen succes wordt de aanpak uitgebreid naar naar de twee andere grote markten in Rotterdam; op de Blaak en het Grote Visserijplein. Dit brengt meerdere voordelen met zich mee: Rotterdamse markten wor­den stadsbreed circulair. Het dumpen van afval van andere markten wordt tegengegaan wanneer er op de drie grote markten hetzelfde beleid geldt.

Bovendien kunnen we op die manier, door een schaalvergroting, betere contracten afsluiten met afnemers van het afval. Het Rotterdamse concept kan op den duur als voorbeeld dienen voor de regio en zelfs daarbuiten. Het belang voor een wijk als de Afrikaanderwijk waar veel negatieve beeldvorming heerst om een duurzame voorbeeldfunctie te hebben is groot.

Meer weten?
Neem dan contact op met Superuse via of +3110 4664 444.