Cirkelstad Veenendaal is drie jaar geleden opgericht als onderdeel van de organisatie Living Lab Regio Foodvalley. Vanuit Veenendaal wordt gewerkt aan de uitbreiding naar de zeven andere gemeenten in deze regio om zo een cirkelregio te gaan vormen en wordt er met een elftal aan leden gewerkt vanuit een breder circulair programma aan specifieke cases.
Alternatieve aanbestedingsmethode
In Veenendaal hebben wij bijvoorbeeld een case opgepakt waarbij wij, na aanbesteding, geprobeerd hebben een Integraal Kind Centrum (IKC) meer circulair te maken. Daar kom je dan al gauw veel knelpunten tegen, met name op het gebied van een vastgelegd ontwerp en het willen doorvoeren van wijzigingen om bestaand circulair materiaal te faciliteren. Vanuit de WEARTHY-scan van het NIBE is geanalyseerd welke mogelijkheden er zijn en wat daarvan de opbrengst zou zijn op het gebied van MPG. Om dat het gebouw al ontworpen was en er technisch geen behoefte was aan zulke wijzigingen is dit in feite dus niet gelukt.
Wat echter wel lukte is dat zowel gemeente als ondernemers inzicht kregen in de beperkingen op het gebied van circulariteit in een traditioneel aanbestedingsproces. Vanuit Cirkelstad Veenendaal zijn wij vervolgens op zoek gegaan naar een alternatieve aanbestedingsmethode en kwamen wij uit op Rapid Circulair Contracting (RCC).
In deze methode omschrijft de opdrachtgever in feite niet het gebouwde resultaat wat zij voor ogen hebben, maar de ambitie in de toekomst die ze ermee willen bereiken. RCC is in andere publicaties van Cirkelstad verder uitgebreid beschreven.
Samenwerking
De gemeente Veenendaal, samen met twee schoolbesturen en de kinderopvang, heeft zich laten begeleiden door partners van Cirkelstad om op deze wijze het volgende IKC uit te vragen. Hiermee geeft de gemeente een duidelijk signaal met een praktijk voorbeeld om circulariteit volop de ruimte te geven. Vijf leden van Cirkelstad Veenendaal hebben daarop een consortium gevormd en zijn met deze vorm van aanbesteding aan de slag gegaan. Ook hierin heeft Cirkelstad een mooie rol gespeeld om de methodiek te verduidelijken.
Bij het schrijven van dit artikel is nog niet duidelijk welke aanbieder gekozen gaat worden. Wat wel duidelijk is dat samenwerken vanuit een RRC aanbesteding leidt tot een veel intensievere relatie tussen bouwpartners maar ook tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. En door het nog niet vaststellen van een gewenst gebouwd resultaat is er ook volop ruimte om een circulaire invulling te omarmen met de methodieken en materialen van het moment.
Vrijkomende Agrarische Bebouwing
Een andere case is Vrijkomende Agrarische Bebouwing (VAB). In Nederland komen per jaar zo’n 2500 agrarische bedrijven leeg te staan. Om te voorkomen dat deze gebouwen vervallen, verkeerd gebruikt gaan worden of anderszins verloren gaan is deze case meer dan een jaar lang onderzocht door verschillende ondernemers en organisaties en komt nu in de fase van ‘het experiment’. Waar wij nu naar gaan kijken is het bijeen zoeken van een groep van vier of vijf agrarische bedrijven op relatief korte afstand van elkaar die leeg komen.
Door het tijdig inventariseren van de materialen die vrij gaan komen kunnen deze ook vroegtijdig gedeeld worden en ingezet door ontwerpers / architecten in nieuw te bouwen projecten. Dit kunnen weer stallen zijn, maar ook andere gebouwen. Idee is om dan uiteindelijk wel te gaan slopen maar de materialen waar nodig lokaal op een van die terreinen op te slaan, waarbij deze hub dan weer een verdienmodel kan vormen voor de agrariër aldaar.
In het onderzoek zijn talloze knelpunten naar boven gekomen waarbij de gemeente Barneveld een mooie rol heeft gespeeld in de analyse ervan en het meehelpen zoeken naar een oplossing. Knelpunten overigens vooral in de wet- en regelgeving. Technisch gezien is gebleken dat er eigenlijk veel meer mogelijk is op het hergebruik van materialen dan dat de wet- en regelgeving toelaat. Nog niet alles is opgelost maar het wederzijds vertrouwen is uitgesproken, zowel bij de ondernemers als bij de gemeente, dat het experiment de finale toets moet worden om de laatste knelpunten in goed gezamenlijk overleg op te lossen.
Een rode draad in deze cases is duidelijk: vroegtijdig open en op basis van wederkerigheid willen samenwerken brengt partijen (ondernemers en gemeenten) tot grote hoogte op het niveau van het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen. Met andere woorden, het rond maken van de cirkel, en de transparantie daarover, levert hier geld op, kost daar weer wat, maar laat ook zien dat een eerlijke herverdeling daarvan voldoende ruimte geeft aan circulariteit wat dan weer zeer goed de circulaire ambities van de overheid ondersteunt.
Industrieel bouwen en circulariteit
Verder hebben wij in Cirkelstad Veenendaal dit jaar gekozen voor een wederom een nieuwe rode draad: Industrieel bouwen en circulariteit.
In de regio Foodvalley heeft Cirkelstad Veenendaal de werkplaats Bouw. Er zijn meerdere werkplaatsen actief in de regio en hier werken de werkplaats Bouw en de werkplaats Industrie met elkaar samen. Het idee is dat de bouw steeds meer industrieel gaat worden, maar van de mogelijkheden van industriële processen nog niet altijd goed op de hoogte is. De industrie aan de andere kant staat klaar om met de bouw deze handschoen op te pakken. Ontwikkelingen hierin zien we steeds vaker voorbijkomen, maar het is enigszins verbazingwekkend dat hierin zelden of nooit ruimte geboden wordt aan circulaire, uit hergebruik afkomstige materialen. In onze volgende CoP op 14 april sluiten wij weer aan op de bijeenkomst van de werkplaats Industrie en zien we dat inderdaad inschrijvers van de ene sessie ook aan boord blijven bij de andere sessie. Inschrijven is nog mogelijk.
Mijn naam is Alexander van den Buuse en ik hoop met deze initiatieven vanuit prettig samenwerken circulariteit op een hoger niveau te brengen en zo bij te dragen aan een mooie wereld voor mijn kinderen.