De Club van Rome voorspelde begin jaren ’70 van de vorige eeuw in het rapport ‘Grenzen aan de groei’ dat de wereld op afzienbare termijn in grote problemen zou komen als de mens op dezelfde voet verder zou gaan met vervuiling, overproductie, uitputting van grondstoffen en meer. Nu, vijftig jaar later is het de tijd om dit geluid om te zetten in actie en op een duurzaam gebruik van grondstoffen over te gaan. Een tijd, waar de eerste signalen binnenkomen, dat zelfs zand, belangrijke grondstof voor het maken van beton en glas, schaars dreigt te worden en leidt tot conflicten[1].
In 1987 stelde de Noor Brundlandt in ‘Our Common Future’ dat duurzaamheid een ontwikkeling is, die “tegemoetkomt aan de noden van het heden, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in het gedrang te brengen”.
Bedrijvenpark De Wieken Vinkenhoef
De gemeente Amersfoort ziet verduurzaming, in combinatie met de groei van de stad, als dé grote opgave voor de komende jaren. Vanaf 2018 heeft de gemeente ingezet op concrete acties[2] om de circulaire economie in de bouw- en de montagesector te stimuleren.
Als architectenbureau, gevestigd op Bedrijvenpark De Wieken Vinkenhoef, hebben we de handschoen in hetzelfde jaar opgepakt. Als antwoord op de vraag van het Parkmanagement en de gemeente, waar we mee in gesprek raakten over het onderwerp, schreven we een plan van aanpak voor verduurzaming van het bedrijvenpark. Met de inzet van de milieubarometer van Stimular zijn we begonnen met een nulmeting van de CO2 uitstoot van een aantal bedrijven. Vervolgens zijn we gestart met zes projecten op het gebied van energie, mobiliteit, grondstoffen en afval. Met als eerste aansprekend resultaat de geplande vestiging van een waterstoftankstation[3], als onderdeel van een multimodale hub. Fountain Fuel is hier onze partner. De bouw staat gepland voor 2021.
Grondstoffenbank
Een ander project is de wens een grondstoffenbank te realiseren. In 2030 wil Amersfoort een stad zijn zonder afval. De gemeente wil afspraken maken over hergebruik van producten en grondstoffen in de hele cyclus: van ontwerp en uitvoering tot bouw en sloop. Een grondstoffenbank is daar éen van de sleutels voor. Een plek op De Wieken Vinkenhoef waar gebruikte grondstoffen, materialen, producten en elementen voor hergebruik worden aangeboden, ondersteund met een virtuele marktplaats om vraag en aanbod bij elkaar te brengen.
De precieze afstemming van vraag en aanbod, just in time, is een andere sleutel. In het rapport ‘Circulaire bouwketen in Amersfoort’ is voor een aantal materialen naar deze afstemming gekeken voor de periode 2018-2021. Actualisering is gewenst om inzicht te krijgen waar de kansen van hergebruik liggen in de stad en voor welke grondstoffen. Net als de Metropoolregio Amsterdam zien wij dit als éen van de belangrijkste strategieën om te komen tot een grondstoffenbank.
En dan is er nog de kwaliteit van de te hergebruiken grondstof of product. Kan het éen op éen worden toegepast in een nieuw gebouw (met de huidige eisen van het Bouwbesluit) of moeten er aanpassingen worden gedaan?
Om beter inzicht te krijgen in deze processen willen we samen met Ingenieursbureau BOOT, in eerste instantie op papier, in 2020 een pilot starten. We zijn bezig met de selectie van een middelgroot project waar beton op grote schaal kan worden hergebruikt in een nieuw project, bij voorkeur op dezelfde locatie. Ideeën zijn welkom.
BOOT is gespecialiseerd in advisering op het gebied van ‘circulaire sloop’ en heeft een marktplaats voor bouwmaterialen, Insert, waar o.a. 25% van het marktvolume van sloopbedrijven in is vertegenwoordigd. De ontwikkeling van bouwmarktplaatsen staat volgens recent onderzoek van Repurpose en IMIX in zijn algemeenheid echter nog in de kinderschoenen. Een centrale zoeksite voor alle bouwmarktplaatsen is de gevraagde hoofdoplossing. Opdrachtgevers moeten worden gemotiveerd om het te gebruiken en overheden vervullen een cruciale rol door het vaststellen van beleid en regelgeving.
Het vervolgtraject zien wij dan ook als een samenwerkingsverband tussen bedrijfsleven (bouwmarktplaatsen, aannemers, architectenbureaus), eigenaren van vastgoed (woningcorporaties), en overheid (gemeente).
Cirkelstad Amersfoort is een ideaal platform en klankbord in de realisatiefase van het samenwerkingsverband. De oprichting van Cirkelstad Amersfoort is het direct gevolg van een van de circulaire ambities van de gemeente Amersfoort, het vergroten van het netwerk van circulaire ondernemers in de Regio Amersfoort.
We gaan verder
Sinds vorig jaar zijn wij lid en trekker van de werkgroep adaptief bouwen van het landelijke platform CB’23 (Circulair Bouwen 2023)[4]. Het streven van het Platform is om vóór 2023 nationale, bouwsector brede afspraken te maken over circulair bouwen. Adaptief bouwen is een circulaire strategie om de levensduur van grondstoffen en bouwwerken te vergroten.
Later vertellen we er graag meer over!
Meer informatie
Roger Ooms,
Ooms architecten, Amersfoort
[1] https://www.ad.nl/wetenschap/zand-wordt-zo-schaars-als-water-en-leidt-tot-oorlog~ab31a60e/?referrer=https://www.google.com/
[2] https://www.amersfoort.nl/project/circulaire-economie.htm
[3] https://www.destadamersfoort.nl/lokaal/verkeer-en-vervoer/331716/nieuw-state-art-waterstoftankstation-voor-amersfoort-693636
[4] https://platformcb23.nl/actieteams/actieteams-afspraken/meten-van-circulariteit